Τι μπορεί να μάθει ο άνθρωπος για το Θεό; Προσέγγιση της γιορτής της Μεταμόρφωσης

α) Το νόημα της γιορτής της Μεταμόρφωσης 

 Στο όρος Θαβώρ, ο Χριστός «μεταμορφώθηκε» (άλλαξε μορφή), φανερώνοντας «τήν δόξαν» της θεότητάς του. Έδειξε, έτσι, ότι «βροτός τό ὁρώμενον,  ἀλλά Θεός τό κρυπτόμενον» (ο κόσμος έβλεπε σ’ αυτόν έναν άνθρωπο, που μέσα του όμως έκρυβε το Θεό). Η «δόξα» του Χριστού φανερώθηκε στη Μεταμόρφωση με το άκτιστο* φως. Ο Θεός κατά την ουσία του δεν έχει καμιά αναλογία και σχέση με την κτίση. Γι’ αυτό κανένα κτίσμα δεν μπορεί να γνωρίσει την ουσία του, που είναι «απρόσιτη» και «αμέθεκτη». Ο Θεός, όμως, γεφυρώνει αυτή την απόσταση και μας δίνει τη δυνατότητα να τον γνωρίσουμε, όσο, βέβαια, η περιορισμένη μας φύση μάς το επιτρέπει, μέσα από τις ενέργειές του, που είναι «μεθεκτές». Αυτές τις ενέργειες τις ονομάζουμε άκτιστες, γιατί είναι ενέργειες του άκτιστου Θεού. Ονομάζονται ακόμη: φως, δόξα, βασιλεία, δύναμη, αγάπη. Το φως του Θεού δεν έχει καμιά σχέση με το φυσικό φως, διότι είναι υπερφυσικό και αιώνιο, είναι άκτιστο. Αυτό το άκτιστο φως που είχε ο Χριστός ως Θεός, άφησε να φανεί, λίγο πριν το Πάθος του, στο όρος Θαβώρ, για να φανερωθεί η θεότητά του και η αληθινή ταυτότητά του, και να ενισχυθούν οι μαθητές του, όπως λέει και το κοντάκιο της γιορτής της Μεταμόρφωσης.

 

Φανερώθηκε, έτσι, το «πρό αἰώνων κεκαλυμμένον μυστήριον». Το φως του Χριστού είναι «δόξα» και των άλλων Προσώπων της Αγίας Τριάδος. Η θέα του ακτίστου φωτός από τον άνθρωπο λέγεται «θεοπτία» και ταυτίζεται με τη   «θέωση», την ένωση με το Θεό. Αυτή είναι και η μόνη δυνατότητα της γνώσης του Θεού στην παράδοση των αγίων της Εκκλησίας μας. 

 β) Η γνώση του Θεού στην Π. Διαθήκη  

Ο Θεός φανερωνόταν στην Π.Δ. «διά συμβόλων» (φωτιά, άνεμος, δρόσος), που ήταν όμως άκτιστα και όχι φυσικά φαινόμενα. Μέσα από αυτά τα σημεία του Θεού ο άνθρωπος γνώριζε την ύπαρξη και την παρουσία του. Οι άγιοι της Π.Δ. δεν έφθασαν στην πλήρη θεογνωσία, στη θέωση, διότι τότε υπήρχε ο θάνατος και ο Άδης. Αυτά καταργήθηκαν, όπως μαθαίνουμε από την Καινή Διαθήκη, με τη Σάρκωση, Σταύρωση και Ανάσταση του Χριστού, ο οποίος προσφέρει την τέλεια θεογνωσία.

 

γ) Ο Χριστός, η «ένσαρκη» φανέρωση του Θεού στον κόσμο 

 Με τη Σάρκωση του Χριστού, εισέρχεται ο Θεός στην ιστορία. Στο πρόσωπο του Θεανθρώπου Χριστού μπορούμε να τον γνωρίσουμε. (Ιωάν. 14, 9). Η Εκκλησία, ως σώμα Χριστού, είναι ο χώρος όπου ο άνθρωπος αποκτά τη δυνατότητα να ενωθεί με το Χριστό και να φθάσει στη γνώση του με τρόπο βιωματικό. Η ανθρώπινη φύση του Χριστού είναι ενωμένη «ασύγχυτα και αχώριστα» με τη θεότητά του. Όποιος, λοιπόν, ενωθεί μαζί της, ενώνεται και με τη θεία και άκτιστη ενέργεια, που εκπέμπει ο Χριστός ως Θεάνθρωπος, γεγονός που πραγματοποιείται με τη Θεία Ευχαριστία. Στο Χριστό, συνεπώς, αποκτούμε πλήρη και αληθινή γνώση του Θεού. Γι’ αυτό η Γραφή (Πράξ. 4, 12) λέει, ότι ο Χριστός είναι η μόνη δυνατότητα σωτηρίας. Ο Χριστός όμως φανέρωσε και τον προορισμό μας, διότι στη Μεταμόρφωση «ἔδειξε τό ἀρχέτυπον κάλλος» μας, που είναι ο ίδιος, και το ύψος στο οποίο καλούμεθα να φθάσουμε. Με την πνευματική ζωή (άσκηση, συμμετοχή στα μυστήρια), μπορούμε και εμείς να φθάσουμε στο φωτισμό του Αγίου Πνεύματος και τη θέωση, όπως οι άγιοί μας, που ζουν ενωμένοι με το Χριστό.

                                                              Ορθόδοξη πίστη και Λατρεία σελ 69-73