Η Εκκλησία ως σώμα Χριστού
Πεντηκοστή: η γενέθλια ημέρα της Εκκλησίας
Η ίδρυση της Εκκλησίας ξεκινά με την επιφοίτηση του Αγίου Πνεύματος στους Αποστόλους
την ημέρα της Πεντηκοστής. Το Άγιο Πνεύμα που ίδρυσε και «συγκροτεῖ τόν θεσμόν τῆς Ἐκκλησίας» (Ιδιόμελο Εσπερινού Πεντηκοστής), είναι ο «Παράκλητος», το «Πνεύμα της αληθείας», που υποσχέθηκε ο Χριστός στους μαθητές Του: «ἐγὼ ἐρωτήσω τὸν πατέρα καὶ ἄλλον παράκλητον δώσει ὑμῖν, ἵνα μένει μεθ’ ὑμῶν εἰς τὸν αἰῶνα, τὸ Πνεῦμα τῆς ἀληθείας» (Ιω. 14, 16-17).
Μέσα από τα παραπάνω, φανερώνεται ο ρόλος του Αγίου Πνεύματος κατά τη διαδικασία ίδρυσης της Εκκλησίας: παρέχει τον φωτισμό στους Αποστόλους (και μέσω των Αποστόλων στα υπόλοιπα μέλη της Εκκλησίας), ώστε να εγκαινιάσουν και να επιτελέσουν το έργο της Εκκλησίας, που είναι η σωτηρία όλων των ανθρώπων. Ο φωτισμός αυτός επιμερίζεται στα χαρίσματα που παρέχει το Άγιο Πνεύμα σε κάθε μέλος της Εκκλησίας. Με τα συγκεκριμένα χαρίσματα τα μέλη της Εκκλησίας αγωνίζονται για την προσωπική τους σωτηρία, αλλά συμβάλλουν, επίσης, και στο γενικότερο έργο της.
Η Εκκλησία ως σώμα Χριστού (Α΄ Κορ. 12, 12).
Όπως γράφει ο Απόστολος Παύλος, «ο Χριστός είναι ένα σώμα και οι πιστοί αποτελούν τα μέλη αυτού του σώματος» (Α΄ Κορ. 12, 12). Η διαπίστωση αυτή, φανερώνει μια σημαντική αλήθεια: ότι τα μέλη της Εκκλησίας είναι άρρηκτα συνδεδεμένα με τον Χριστό και, επομένως, μεταξύ τους, αποτελώντας μια απόλυτη ενότητα, όπως αυτή των μελών ενός σώματος.Η εικόνα του «σώματος» ή της αμπέλου είναι οι αντιπροσωπευτικότερες για να δηλωθεί η βαθύτερη έννοια της Εκκλησίας. Όταν ο Χριστός δίδασκε τους μαθητές Του, προτρέποντάς τους «να μείνουν ενωμένοι μαζί Του, όπως κι Αυτός θα έμενε ενωμένος μαζί τους», φανέρωνε με τα λόγια αυτά την αλήθεια για την Εκκλησία ως σώματός Του. Αυτή η απόλυτη ενότητα, που χαρακτηρίζει το εκκλησιαστικό σώμα, αποτελεί τη βάση για να αναπτυχθεί η λειτουργική ζωή της Εκκλησίας, δηλαδή, η τέλεση των Ακολουθιών και των Μυστηρίων, μέσα από τα οποία προσκαλούνται τα μέλη της Εκκλησίας στην πραγματοποίηση της απόλυτης
ενότητας με τον Χριστό. Έτσι, μέσα από τη λειτουργική ζωή φανερώνεται και διαδηλώνεται η Εκκλησία ως σώμα Χριστού.
Ο σκοπός της Εκκλησίας
Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, ο σκοπός της Εκκλησίας είναι ο αγιασμός και η σωτηρία όλων των ανθρώπων, όχι όμως, ως μιας απρόσωπης παγκόσμιας μάζας, αλλά κάθε προσώπου χωριστά, ως ξεχωριστής, μοναδικής και ιδιαίτερης εικόνας του Θεού. Γι’ αυτό, τονίζεται ότι η Εκκλησία έχει οικουμενική αποστολή, δηλαδή απευθύνει το μήνυμα της σωτηρίας σε όλα τα έθνη. Για την πραγματοποίηση του σκοπού αυτού, η Εκκλησία διδάσκει την αλήθεια του Ευαγγελίου και αγωνίζεται να δώσει την «καλή μαρτυρία» (το καλό παράδειγμα), μέσα από την παρουσία
των μελών της στην οικουμενική κοινότητα.
Το νόημα της Θείας Ευχαριστίας για τα μέλη της Εκκλησίας
Η Θεία Ευχαριστία παραδόθηκε από τον ίδιο τον Χριστό κατά τη διάρκεια του Μυστικού Δείπνου στους Αποστόλους και από αυτούς, κατόπιν, προς όλα τα μέλη της Εκκλησίας. Μέσα από την πράξη αυτή, οι πιστοί προσκαλούνται να «μεταλάβουν» το Σώμα και το Αίμα του Κυρίου, καλούνται, δηλαδή, σε μία απόλυτη ενότητα μαζί Του. Είναι, επομένως, σαφές ότι με τη Θεία Ευχαριστία πραγματοποιείται η ενότητα των μελών της Εκκλησίας με τον Χριστό, καθώς και η ενότητα μεταξύ των Εκκλησιών που βρίσκονται σε διαφορετικούς τόπους. Αυτή η ενότητα είναι ο μοναδικός τρόπος για να υπάρξει η Εκκλησία ως σώμα Χριστού καθόσον, όπως αναφέρει και ο Απόστολος Παύλος «οι πολλοί γινόμαστε ένα σώμα» στη Θεία Ευχαριστία. Η «Διδαχή των Δώδεκα Αποστόλων», ένα κείμενο των αρχών του 2ου μ.Χ. αιώνα, αναφέρει ότι μέσα στη Θεία Ευχαριστία «συνάζεται» η Εκκλησία, που είναι διασκορπισμένη σε ολόκληρη την οικουμένη. Έτσι, μπορούμε να διακηρύξουμε μια μεγάλη αλήθεια: ότι η Εκκλησία αποκτά το πραγματικό νόημά της, όταν τα μέλη της συμμετέχουν στη Θεία Ευχαριστία και μεταλαμβάνουν το Σώμα και το Αίμα του Κυρίου.
Η Θεία Ευχαριστία ως κέντρο της Θείας Λατρείας
Με βάση τα παραπάνω, συμπεραίνουμε ότι η Θεία Ευχαριστία κατέχει την κεντρικότερη θέση
στη ζωή της Εκκλησίας. Ήταν, επομένως, αυτονόητο ότι θα αποτελεί το κέντρο και της λειτουργικής ζωής της Εκκλησίας. Για τον λόγο αυτό, μέσα στη Θεία Ευχαριστία ξεκίνησαν να αναπτύσσονται και να τελούνται όλα τα Μυστήρια της Εκκλησίας. Μέσα στη μυστηριακή ζωή της Εκκλησίας τίποτα δεν
είναι αποκομμένο από τη Θεία Ευχαριστία, αλλά όλα την αναδεικνύουν ως το κέντρο τους και εκεί αποκτούν το βαθύτερο νόημά τους. Η Θεία Ευχαριστία, ως το μοναδικό Μυστήριο της ενότητας των μελών της Εκκλησίας, προσδίδει σε όλα τα υπόλοιπα Μυστήρια τον χαρακτήρα αυτής της ενότητας. Διότι, τα Μυστήρια της Εκκλησίας δεν αποκτούν την «εκκλησιαστικότητα», δηλαδή, τη διαδήλωση της αλήθειας της Εκκλησίας ως σώματος του Χριστού, παρά μόνον, εφόσον οι πιστοί που μετέχουν σε αυτά καταστούν αληθινά μέλη του σώματος αυτού,μέσα από τη Θεία Μετάληψη.
Έτσι, αντιλαμβανόμαστε και τις αιτίες, για τις οποίες διαπιστώνουμε σήμερα ότι τα Μυστήρια της Εκκλησίας που έχουν αποκοπεί από τη Θεία Ευχαριστία και τελούνται πλέον σε ιδιαίτερη Ακολουθία, λαμβάνουν χαρακτήρα ατομικό και απομακρύνονται από την εκκλησιαστική συλλογικότητα, δηλαδή από την έννοια της Εκκλησίας ως σώματος, στο οποίο, όλα τα μέλη είναι αδιάσπαστα ενωμένα μεταξύ τους. Όταν τα Μυστήρια τελούνται αυτονομημένα από τη Θεία Ευχαριστία, τότε κυριαρχεί ένας ατομικός χαρακτήρας (πρόσκληση σε μία λειτουργική τελετή που πραγματοποιείται με κατάλογο προσκεκλημένων), και χάνεται στις συνειδήσεις των πιστών η εκκλησιαστικότητα του Μυστηρίου, δηλαδή, η απόλυτη ενότητα των μελών της Εκκλησίας.
Επίλυση προβλήματος: Γιατί για τους Χριστιανούς «πηγαίνω στην Εκκλησία» σημαίνει κυρίως
«πηγαίνω στη Θ. Λειτουργία»;
Artful thinking «Ακούγοντας 5x2». Ακούμε το τροπάριο «Πάντα χορηγεί το Πνεύμα το Άγι-
ον», στον ιστότοπο http://photodentro.edu.gr/aggregator/lo/photodentro-lor-8521-4645. Γρά-
φουμε πέντε λέξεις που μας έρχονται στο νου. Αφού ξανακούσουμε τον ύμνο, γράφουμε άλ-
λες πέντε λέξεις. Στη συνέχεια, δημιουργούμε ένα μικρό κείμενο χρησιμοποιώντας όλες τις
λέξεις που γράψαμε.
Artful Thinking: «Βλέπω-Ισχυρίζομαι- Αναρωτιέμαι». Παρατηρήστε προσεκτικά την εικόνα της
Πεντηκοστής του Θεοφάνη (Ι.Μ. Σταυρονικήτα). Στη συνέχεια απαντήστε στις ερωτήσεις: Τι
βλέπετε; Τι σκέφτεστε γι’ αυτό που βλέπετε; Τι σας κάνει να αναρωτιέστε;
του Θεοφάνη (Ι.Μ. Σταυρονικήτα). Χωριστείτε σε μικρές ομάδες. Στη συνέχεια, κάθε ομάδα,
αφού επιλέξει μια από τις παρακάτω ερωτήσεις, επινοεί μια ιστορία, την οποία θα καταγράψει
σε ένα σύντομο κείμενο.
Αν η εικόνα είναι η αρχή της ιστορίας τι μπορεί να ακολουθήσει;
Αν η εικόνα είναι το μέσον της ιστορίας τι θα μπορούσε να έχει συμβεί προηγουμένως;
Τι θα μπορούσε να συμβεί στη συνέχεια;
Αν η εικόνα είναι το τέλος της ιστορίας ποια θα μπορούσε να είναι αυτή η ιστορία;
Διαβάζουμε τα κείμενα που ακολουθούν. Πώς ο Παύλος χρησιμοποιεί τον όρο «Εκκλησία»;
Ποια είναι η διαφορά του όρου αυτού, από τους όρους «σύναξη» ή «συνέλευση»; Ποια είναι η διαφορά της συμμετοχής μας σε μια συνέλευση, από τη «μετοχή» μας στο σώμα της Εκκλησίας;
«Η ταύτιση της Εκκλησίας με την ευχαριστιακή σύναξη μαρτυρείται με την προσεκτική ανάλυση του περιεχομένου της Α´ προς Κορινθίους Επιστολής και ιδιαίτερα του 11ου κεφαλαίου της. Σε αυτό το κεφάλαιο δίνονται από τον Απόστολο Παύλο πρακτικές οδηγίες προς τους Κορινθίους που έχουν σχέση με τις συνάξεις τους για τη λατρεία. Μια προσεκτική εξέταση της ορολογίας που χρησιμοποιείται από τον Παύλο στο σημείο αυτό οδηγεί στις εξής παρατηρήσεις: σε όλο το κεφάλαιο, ο Παύλος μιλάει για τη σύναξη προς τέλεση της Θείας Ευχαριστίας στην Κόρινθο. Εντούτοις,τη σύναξη αυτή την περιγράφει ως “Εκκλησία”: “Συνερχομένων υμών εν εκκλησία ακούω σχίσματα εν υμίν υπάρχειν” (στ.18). Διαβάζοντας οι Χριστιανοί της Κορίνθου τη φράση αυτή του Παύλου θα ήταν αναμενόμενο να διερωτηθούν: «Τί ακριβώς εννοεί, όταν λέει ότι συνερχόμαστε εν εκκλησία; Δεν είμαστε εκκλησία σε οποιαδήποτε συνέλευσή μας ή και όσες φορές δεν συνερχόμαστε επί το αυτό;». Το ερώτημα αυτό, το οποίο φαίνεται τόσο φυσικό για εμάς, τους Χριστιανούς του 20ου αιώνα, δεν απασχολούσε τους Χριστιανούς των χρόνων του Αποστόλου Παύλου. Πράγματι, από το χωρίο αυτό εξάγεται αβίαστα ότι ο όρος “Εκκλησία” δεν χρησιμοποιείτο θεωρητικά, αλλά για να περιγράψει μια συγκεκριμένη συνέλευση. Και μάλιστα όχι μια οποιασδήποτε συνέλευση, αλλά εκείνη την οποία είχε υπόψιν ο Παύλος, δηλαδή τη σύναξη για την τέλεση της Θείας Ευχαριστίας».
Ι. Ζηζιούλα, «Η ενότητα της Εκκλησίας εν τη Θεία Ευχαριστία και τω Επισκόπω κατά τους τρεις πρώτους αιώνες», Αθήνα, Γρηγόρης (κεφ. Α: Η Θεία Ευχαριστία και η Εκκλησία του Θεού)
Η αρχική έννοια του όρου “Εκκλησία” είναι η έννοια της ευχαριστιακής σύναξης, η οποία και οδήγησε στη διαμόρφωση του όρου “Σώμα Χριστού”. Μέλη του σώματος είναι εκείνοι που συμμετέχουν στην ευχαριστιακή σύναξη. Η έννοια της “συμμετοχής” εμπερικλείει εξαιρετική βαρύτητα και αποκαλύπτει τα αυθεντικά εκκλησιολογικά κριτήρια: ο πιστός που συμμετέχει γίνεται ένα σώμα με τον Χριστό (συσσωμάτωση) μέσα από τη Μετάνοια και τη Θεία Κοινωνία. Τα κριτήρια αυτά διαφοροποιούν την έννοια της Εκκλησίας από την έννοια του απλού αθροίσματος πολλών ατόμων. Η σύσταση της Εκκλησίας μέσα στη Θεία Ευχαριστία ακολουθεί μία πορεία μυστηριακή, στο γεγονός δε αυτό οφείλεται η έννοια του Μυστηρίου της Εκκλησίας».
Γ. Φίλια, «Η εκκλησιολογική θεώρηση της Θείας Ευχαριστίας», στο περιοδικό Σύναξη 61, 1997, σ. 47.
Χωριζόμαστε σε ομάδες και συμπληρώνουμε τον παρακάτω πίνακα με τη βοήθεια της εικόνας της Πεντηκοστής του Θεοφάνη. Διαμορφώνουμε κατάλληλα την τάξη μας και υποδυόμαστε τους Αποστόλους την ώρα εκείνη. Εκφράζουμε τις προσωπικές σκέψεις και τους προβληματισμούς μας, απέναντι στο θαυμαστό γεγονός της Πεντηκοστής.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Αφήστε το σχόλιό σας