1. Αυτογνωσία, συγχώρεση και μετάνοια
α. Εκείνος που έχει επίγνωση των δικών του αμαρτιών, ευκολότερα συγχωρεί τον σύνδουλό του.
Άγιος Ιωάννης Χρυσόστομος, Εἰς Ματθαῖον ὁμιλία ΞΑ΄, 5, ΕΠΕ 11, 442, PG 58, 594.
β. Ας προσπαθήσουμε να γνωρίσουμε καλά τον εαυτό μας, να γνωρίσουμε καλά τα τραύματα
της ψυχής μας· γιατί τότε μόνον θα μπορέσουμε να χρησιμοποιήσουμε και τα κατάλληλα για τη
θεραπεία φάρμακα. Γιατί, εκείνος που αγνοεί την αρρώστια του, δε θα λάβει κανένα μέτρο για τη
θεραπεία της. Έχουμε πολύ αμαρτήσει· το γνωρίζω κι εγώ· [...] Αλλά δεν έχουμε αποκλεισθεί από
τη συγχώρεση, ούτε στερηθήκαμε τη μετάνοια. Στεκόμαστε ακόμη όρθιοι στο πνευματικό σκάμμα
και διεξάγουμε τους αγώνες της μετάνοιας.
Άγιος Ιωάννης Χρυσόστομος, Πρὸς τοὺς ἐγκαλοῦντας... καὶ περὶ μετανοίας, 5, ΕΠΕ 31, 90, PG 49, 262.
γ. Οι Πατέρες και Ασκητές της Εκκλησίας υπογράμμισαν την ανάγκη αλλά και τη δύναμη του αν-
θρώπου να έρθει σε διάλογο με τον εσωτερικό του κόσμο, να συναισθανθεί τα αδιέξοδά του και
να μετανοήσει, δηλαδή να μεταβάλει ριζικά τρόπο σκέψης και ζωής (μετα-νοώ = μεταβάλλω νουν).
Αυτή την πορεία διακονεί το μυστήριο της Εξομολόγησης. Στην Εξομολόγηση ο ίδιος ο άνθρωπος
"ψάχνεται" και "ανοίγεται" - δεν "ανακρίνεται".
Είναι χαρακτηριστικός ο όρος που χρησιμοποιεί η Εκκλησία για να καταγράψει το αποτέλεσμα
μιας ειλικρινούς, αυτοκριτικής εξομολόγησης: συγχώρηση. Αν σκεφτούμε λίγο πάνω στην προ-
έλευση αυτής της λέξης, θα δούμε ότι στην παράδοση της Ορθοδοξίας η Εξομολόγηση δεν είναι
δίκη, γι’ αυτό και η συγχώρηση δεν είναι δικαστική απόφαση (έστω και αθωωτική). Συν-χωρούμαι
σημαίνει ότι κατορθώνω να παλέψω τον εγωισμό μου και να βρεθώ πάλι παρέα με όλους τους
αδελφούς μου στον ίδιο χώρο, στην Εκκλησία, όπως τα μέλη βρίσκονται όλα στο σώμα.
Σχολικό βιβλίο Θρησκευτικών Γ΄ Λυκείου, ΔΕ 3, σ. 28.
2. Δεν θα βρεις τίποτε άλλο από την αγάπη
Έχει επίσης γραφή ότι «ὁ μένων ἐν τῇ ἀγάπῃ ἐν τῷ Θεῷ μένει καὶ ὁ Θεὸς ἐν αὐτῷ» [...] Δεν θα βρεις
τίποτε άλλο από την αγάπη. Αυτή όχι μόνο κατευθύνει [τους ανθρώπους] και τους κινεί, αλλά και
εύκολα τους βγάζει από τον εαυτό τους.
Άγιος Νικόλαος Καβάσιλας (1990). Περί της εν Χριστώ Ζωής, Λόγοι Επτά.
Σουρωτή Θεσσαλονίκης: Ι. Ησυχ. Ευαγγελιστής Ιωάννης ο Θεολόγος, σ. 256.
3. Η κυκλική κίνηση της αγάπης
Η χριστιανική αγάπη κινείται κυκλικά. Πρώτα έρχεται η αγάπη
προς τον εαυτό μας, κατόπιν η αγάπη προς τους φίλους μας,
μετά η αγάπη προς τους εχθρούς μας και, τέλος, η αγάπη προς
τον Θεό. Ο Χριστός την αγάπη προς τον εαυτό μας την πήρε
για μέτρο της αγάπης μας για τους ανθρώπους και για τον
Θεό. «Όπως αγαπάς τον εαυτό σου», λέει ο Χριστός, «να αγα-
πάς και τον πλησίον σου». Αν οι άνθρωποι είχαν χριστιανική
αγάπη προς τον εαυτό τους, γρήγορα θα είχαν και χριστιανι-
κή αγάπη προς τους φίλους τους και προς τους εχθρούς τους.
Αλλά αυτή η βασική αγάπη των ανθρώπων – η αγάπη προς τον
εαυτό μας – ακόμα πλειοψηφεί ως ζωώδης, εγωιστική, αδη-
φάγα, ακάθαρτη, οπότε και κάθε άλλη αγάπη, βασιζόμενη σε
τέτοια αγάπη, είναι ομοίως τέτοια».
Άγιος Νικόλαος Βελιμίροβιτς, (2008). Αργά βαδίζει ο Χριστός.
Αθήνα: Εν Πλω, σ. 94-95.
4. Υπάρχω σημαίνει υπάρχω για έναν άλλο
«Υπάρχω σημαίνει επικοινωνώ, σημαίνει υπάρχω για έναν άλλο. Δεν μπορώ να γίνω ο εαυτός μου
χωρίς τον άλλο. Πρέπει να βρω τον εαυτό μου σε έναν άλλο, ανακαλύπτοντας τον άλλο στον εαυτό
μου».
Bakhtin Mikhail (1984). Problems of Dostoevky’s Poetics. Μτφρ. Caryl Emerson. Minneapolis:
University of Minnesota Press, σ. 287.
5. Γνώση αποχτούμε, όταν μας αγαπούν και αγαπάμε
«Ο μόνος τρόπος να γνωρίσουμε τον Θεό, ή μάλλον να μας γνωρίσει είναι να ενσωματωθούμε στο
πρόσωπο του Χριστού [...].
Γνώση αποχτούμε, όταν μας αγαπούν και αγαπάμε. Αυτό είναι και ένα στοιχείο που διαφοροποιεί
την Εκκλησία από τη θρησκεία».
Κατσιάρας, Α. & Βαμβουνάκη, Μ. ( 4
2008). Όταν ο Θεός πεθαίνει. Μία συζήτηση.
Αθήνα: Αρμός, σ. 150, 127.
6. Η καθαρή καρδιά
Μπορεί να βλέπουμε με τα μάτια της αγάπης, με καθαρή καρδιά ικανή να βλέπει το Θεό και την
εικόνα Του στο πρόσωπο των ανθρώπων: ακόμα και εκείνων όπου η εικόνα Του, κάτω από στρώ-
ματα προσωπείων και παραποιήσεων, μόνο αμυδρά πια απεικονίζει την αληθινή και βαθιά μυστι-
κή ταυτότητα του ανθρώπου. Όπως λέει και η αλεπού στο Μικρό Πρίγκιπα: «μόνο με την καρδιά
μπορούμε να δούμε αληθινά. Η ουσία ξεφεύγει σαν ψάχνεις με τα μάτια».
Bloom, Anth. (1985). Πορεία και Συνάντηση. Αθήνα: Ακρίτας, σ. 40.
7. Ο φόβος του Άλλου
Η ουσία της αμαρτίας είναι ο φόβος του Άλλου, πράγμα που αποτελεί μέρος της απόρριψης του
Θεού. Εφόσον η επιβεβαίωση του «εαυτού» μας πραγματοποιείται μέσω της απόρριψης και όχι
της αποδοχής του Άλλου - αυτό επέλεξε ελεύθερα να κάνει ο Αδάμ - δεν είναι παρά φυσιολογικό
και αναπόφευκτο ο άλλος να γίνει εχθρός και απειλή. Η συμφιλίωση με τον Θεό είναι αναγκαία
προϋπόθεση για τη συμφιλίωση με οποιονδήποτε «άλλον».
Από τότε που ο Υιός του Θεού, κινήθηκε για να συναντήσει το άλλο, τη δημιουργία του — αδειά-
ζοντας τον εαυτό του δια μέσου της κένωσης της ενσάρκωσης — ο κενωτικός τρόπος είναι ο μόνος
που αρμόζει στον Χριστιανό στην κοινωνία του με τον άλλο, είτε αυτός είναι ο Θεός είτε ο γείτο-
νας».
Ζηζιούλας, Ι., Μητροπολίτης Περγάμου (2000). Κοινωνία και ετερότητα. Σύναξη, τ. 76, σ. 5-15.
1. «Μα όταν κανείς γνωρίζει καλά έναν άλλον, είναι σα να γνωρίζει τον εαυτό του»
Σαίξπηρ. Άμλετ. V. II. 138-140.
2. «Είδες τον αδελφό σου, είδες τον Θεό σου».
Αββάς Απολλώς, Γεροντικόν.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Αφήστε το σχόλιό σας