ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΓΙΑ ΤΑ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ
Θ.Ε. Β.1 «Μπορούν οι άνθρωποι να εικονίζουν τον Θεό;»
[2ο δίωρο: ................. ... / ... / 2016]
Θ.Ε. Β.1 «Μπορούν οι άνθρωποι να εικονίζουν τον Θεό;»
ΙΙ. Η απεικόνιση του Θεού στον Χριστιανισμό
Α. Ο κίνδυνος των ειδώλων στην Καινή Διαθήκη
α. Α΄ Ιω 5, 21
- Διάβασε το παρακάτω κείμενο και προσπάθησε να εξηγήσεις γιατί ο
Ιησούς Χριστός είναι το κριτήριο για τη διάκριση του αληθινού θεού από
τα είδωλα.
πρωτότυπο | μετάφραση |
20 οἴδαμεν δὲ ὅτι ὁ υἱὸς τοῦ Θεοῦἥκει καὶ δέδωκεν ἡμῖν διάνοιαν ἵνα γινώσκωμεν τὸν ἀληθινόν· καίἐσμεν ἐν τῷ ἀληθινῷ, ἐν τῷ υἱῷ αὐτοῦ ᾿Ιησοῦ Χριστῷ. οὗτός ἐστιν ὁ ἀληθινὸς Θεὸς καὶ ζωὴ αἰώνιος. 21 Τεκνία, φυλάξατε ἑαυτοὺς ἀπὸ τῶν εἰδώλων· ἀμήν. | 20 Ξέρουμε πως ο Υιός του Θεού ήρθε και μας έδωσε την πνευματική δύναμη για να γνωρίσουμε τον αληθινό Θεό. Είμαστε ενωμένοι με τον αληθινό Θεό μέσω του Υιού του, του Ιησού Χριστού. Αυτός είναι ο αληθινός Θεός, αυτός είναι η αιώνια ζωή. 21 Παιδιά μου, φυλαχτείτε από τους ψεύτικους θεούς. Αμήν. |
......................................................................................................................
......................................................................................................................
......................................................................................................................
Β. Οι πρώτες εικόνες της Εκκλησίας
α. Η αχειροποίητη εικόνα του Χριστού στον βασιλιά της Έδεσσας Άβγαρο
1. Τι βλέπεις;
......................................................................................................................
......................................................................................................................
......................................................................................................................
2. Τι σκέφτεσαι γι’ αυτό που βλέπεις;
......................................................................................................................
......................................................................................................................
......................................................................................................................
3. Τι είναι αυτό που σε κάνει να αναρωτιέσαι;
......................................................................................................................
......................................................................................................................
......................................................................................................................
γ. Πρωτοχριστιανικά εικονίδια και χαράξεις - Παρουσίαση. Καταγράψτε τα σύμβολα που βλέπετε και την ερμηνεία / σημασία τους:
|
σύμβολα | ερμηνεία / σημασία |
|
||
|
||
|
||
|
Γ.Εικονομαχία: Οι πιστοί ερίζουν για τις εικόνες: Εικονόφιλοι και εικονομάχοι
α. Μια ιστορία από την Αίγυπτο του 3ου μ.Χ. αιώνα για τον μοναχό Σαραπίωνα
Σε αυτήν την τάση φαίνεται πως αντέδρασαν οι ανθρωπομορφίτες. Αυτό που
κατ’ ουσίαν συνέβαινε στην αιγυπτιακή έρημο, ήταν «μία “κίνηση ἀντίστασης” τῶν “ἁπλοϊκῶν” ἀνθρωπομορφιτῶν μοναχῶν, μία σύγκρουση μεταξὺ τῆς “λαϊκῆς πίστεως” καὶ τῆς “ἀκαδημαϊκῆς θεολογίας”. Αὐτὴ ἡ ἔνταση και διαμάχη στὴν ἔρημο δὲν ἦταν ἁπλῶς μία σύγκρουση μεταξὺ τῶν “ἀγραμμάτων” καὶ τῶν “μορφωμένων”. Ἦταν ἡ σύγκρουση μεταξὺ δύο θεολογικῶν παραδόσεων καὶ μία σύγκρουση πνευματικῶν ἀντιλήψεων: τοῦ εὐαγγελικοῦ ρεαλισμοῦ καὶ τοῦ ὠριγενιστικοῦ συμβολισμοῦ.»
Ο μοναχός Σαραπίων με τα πολλά, επείσθη να εγκαταλείψει τις “κακόδοξες” συνήθειές του στη λατρεία «καὶ ἡ εἰκόνα τοῦ Θεοῦ, ποὺ συνήθιζε νὰ θέτει μπροστά του κατὰ τὴν ὥρα τῆς προσευχῆς, ἀπομακρύνθηκε ἀπὸ τὴν καρδιά του. Ἀπελπισμένος τότε ὁ Σαραπίων, ἔπεσε μὲ τὸ πρόσωπο κατὰ γῆς κι ἔκλαιγε μὲ λυγμοὺς στενάζοντας: «Μοῦ πῆραν τὸνΘεό μου! καὶ τώρα δὲν ἔχω ἀπὸ ποιὸν νὰ κρατηθῶ·ποιὸν νὰ λατρεύω, σὲ ποιὸν νὰ προσεύχομαι, δὲν ξέρω...»
[Περὶ προσευχῆς, του Ιωάννη Κασσιανού,10η διάλεξη]
β. Η βασίλισσα Θεοδώρα και τα νινία της[1]
«Ἕνας περιθωριακὸς κι ἀνάπηρος [γελωτοποιός], ονόματι Δένδερις, εἰσχώρησε στὸν κοιτώνα τῆς Αὐγούστας καὶ τὴν βρῆκε νὰ κρατεῖ στὴν ἀγκαλιά της τὶς ἱερὲς εἰκόνες. Ὅταν τὶς εἶδε ὁ τρελός, ἐρώτησε τί πράγματα εἶναι αὐτά, καὶ ἀρκετὰ πλησιάζοντας κατάλαβε. Καὶ ἡ βασίλισσα ἀπάντησε, μιλώντας ἔτσι στὰ χωριάτικα: τὰ καλά μου τὰ νινία εἶναι αὐτά, ποὺ πολὺ τὰ ἀγαπῶ!»
[Χρονογραφία, Ἰωάννη Σκυλίτση]
γ.
Εικονόφιλοι | εικονομάχοι |
(Ιωάννη Δαμασκηνού, «Προς τους διαβάλλοντας τας αγίας εικόνας» 1, 16 PG 94, 1245A).
|
«Οι
εικόνες αναπληρώνουν τα είδωλα και άρα αυτοί που τις προσκυνούν είναι
ειδωλολάτρες [...]. Όμως δεν πρέπει να προσκυνούμε κατασκευάσματα των
ανθρώπινων χεριών και κάθε είδους ομοίωμα [...]. Πληροφόρησέ με ποιος
μας κληροδότησε αυτή την παράδοση, δηλαδή να σεβόμαστε και να
προσκυνούμε κατασκευάσματα χεριών, ενώ ο Θεός απαγορεύει την προσκύνηση,
και εγώ θα συμφωνήσω ότι αυτό είναι νόμος του Θεού.»
(Από επιστολή του Λέοντος Γ' στον πάπα Γρηγόριο Β', Travaux et memoires 3, 1968, 279)
|
δ. Κυριακή της Ορθοδοξίας: Η γιορτή της αναστήλωσης των εικόνων
ε. Ζ΄ Οικουμενική Σύνοδος (Συνοδικόν)
«Πιστεύουμε,
όπως είδαν στα οράματά τους οι προφήτες, όπως δίδαξαν οι απόστολοι,
όπως παρέλαβε την πίστη η Εκκλησία και οι διδάσκαλοί της τη διατύπωσαν,
όπως συμφώνησαν οι Εκκλησίες της οικουμένης, όπως έλαμψε η θεία χάρη,
όπως έχει αποδειχτεί η αλήθεια και φύγει το ψέμα, όπως η σοφία με
παρρησία ομολόγησε και ο Χριστός βράβευσε· έτσι σκεφτόμαστε, και μιλάμε,
έτσι κηρύσσουμε το Χριστό, τον αληθινό Θεό μας και τα έργα των αγίων
του τιμώντας τους με λόγια, με συγγραφές, με σκέψεις, με πνευματικές
θυσίες. με ναούς, με εικονίσματα. Το Χριστό προσκυνούμε και σεβόμαστε,
επειδή είναι Θεός και Δεσπότης, τους αγίους τιμούμε, επειδή είναι
πραγματικοί υπηρέτες του κοινού Δεσπότη απονέμοντάς τους σχετική
προσκύνηση (όχι λατρεία).»
Απόσπασμα από το Συνοδικό της Ζ’ Οικουμενικής Συνόδου
στ. «Τὴνἄχραντονεἰκόνασου», Aπολυτίκιο της Κυριακής της Ορθοδοξίας - Διδάσκοντας μέσω της τέχνης. Μοτίβo έντεχνου συλλογισμού «ακούγοντας 2 x 5».
πρωτότυπο | μετάφραση |
ΤὴνἄχραντονΕἰκόνασου προσκυνοῦμενἈγαθέ,αἰτούμενοισυγχώρησιν τῶνπταισμάτωνἡμῶν, ΧριστὲὁΘεός·
βουλήσειγὰρηὐδόκησας
σαρκὶἀνελθεῖνἐντῷΣταυρῷ,
ἵναῥύσῃ οὓςἔπλασαςἐκτῆςδουλείαςτοῦἐχθροῦ· ὅθενεὐχαρίστωςβοῶμένσοι·
Χαρᾶςἐπλήρωσαςτὰπάντα, ὁΣωτὴρἡμῶν, παραγενόμενοςεἰςτὸσῶσαιτὸνΚόσμον. |
Την αμόλυντη εικόνα σου προσκυνούμε, αγαθέ,
ζητώντας να μας συγχωρήσεις για τα πταίσματά μας,
Χριστέ και Θεέ· γιατί με τη θέλησή σου καταδέχτηκες να ανεβείς στο
Σταυρό, για να λυτρώσεις από τη δουλεία του εχθρού (διαβόλου) αυτούς που
έπλασες· γι’ αυτό ευχαρίστως σου φωνάζουμε: γέμισες τα πάντα χαρά εσύ,
που είσαι ο Σωτήρας μας, αφού γι’ αυτό ήρθες, για να σώσεις τον κόσμο.
|
5 | 5 |
Ποιο είναι το βασικό αίσθημα των πιστών που κυριαρχεί στο τροπάριο;
......................................................................................................................
......................................................................................................................
|
ΕΡΓΑΣΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΣΠΙΤΙ
α.
Διάβασε ξανά όλα τα κείμενα της ενότητας «Γ. Εικονομαχία: Οι πιστοί
ερίζουν για τις εικόνες: Εικονόφιλοι και εικονομάχοι» και προσπάθησε να
γράψεις τα βασικά επιχειρήματα των εικονόφιλων και των εικονομάχων.
β.
Ποια νομίζεις πως ήταν η μεγαλύτερη και πιο θετική συνέπεια από την
επικράτηση των εικόνων τόσο για την χριστιανική εκκλησία όσο και για τον
πολιτισμό;
[1]
Είναι αυτή που τον Μάρτιο του 843 θα συγκαλέσει σύνοδο στην
Κωνσταντινούπολη με θέμα την αναστήλωση των ιερών εικόνων, αφού
προηγουμένως εκθρόνισε τον εικονομάχο πατριάρχη Ιωάννη Ζ’ Γραμματικό
(837-843) και εγκατέστησε στον πατριαρχικό θρόνο τον Μεθόδιο (843-847).
Όπως χαρακτηριστικά σημειώνει ο ιστορικογράφος Κωνσταντίνος Μαννασής
(Χρονική Σύνοψις, στ. 4909), η Θεοδώρα «τὴν ἄκανθαν ἀνέσπασεν τῆς εἰκονομαχίας», επαναφέροντας έτσι την ειρήνη στους κόλπους της Εκκλησίας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.