Είμαι ελεύθερος να κάνω λάθος;

Ανακάλυψα στο ίντερνετ ένα κατηχητικό βοήθημα της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών το οποίο έχει επιμεληθεί ο Πρωτ. Θεμιστοκλής Μουρτζανός με θέμα : 

Σύγχρονα τραγούδια: αφορμή συζήτησης με τους νέους μας
(συνέχεια)

Θέμα 26: Είμαι ελεύθερος να κάνω λάθος;

Στοχοθεσία: Α. Η Εκκλησία λειτουργεί με κριτήριο την ελευθερία, διότι αυτή είναι η ιδιότητα του Θεού. Δεν λειτουργεί με βάση τα «πρέπει και τα μη», γιατί δεν θέλει να αλλάξει ο άνθρωπος εξωτερικά, σε ό,τι αφορά στην συμπεριφορά του, αλλά να ζήσει την αγάπη του Θεού

Β. Η αγιότητα είναι η μοναδική ελεύθερη πραγματικότητα σε μια εποχή που τα πάντα ρυθμίζονται από τους κανόνες του συστήματος

Άσε με να κάνω λάθος

(Μουσική και στίχοι Νικόλα Άσιμου, τραγούδι Βασίλης Παπακωνσταντίνου, από τον δίσκο Διαίρεση)

Άσε με να κάνω λάθος μη μου λες πως είναι ντροπή,

άσε με να βρω μονάχος ποιο το τέλος ποια η αρχή

άσε με μονάχο μου να νιώσω την ουσία μέσα σ’ όλα που ‘χεις πει,

αν αντίρρηση μου φέρεις, θα θυμώσω και το ξέρεις, αν με χάσεις αιτία θα ‘σαι εσύ

Άσε με να κάνω λάθος άσε με να κουραστώ,

άσε με να ‘ρθω μονάχος και συγγνώμη να σου πω,

έχω μπόλικο καιρό να κοροϊδεύω κάθε λέξη, κάθε έννοια και σκοπό,

έχω όρεξη πολλή να αλητεύω κι ας μην ξέρω γιατί ψάχνω ή τι θα βρω

Μη μου λες για εξερευνήσεις και για χώρες μακρινές,

μη μου λες για κατακτήσεις και για μαζικές δομές,

πες μου μόνο πώς περνούν τη νύχτα, με δυο φίλους σ’ ένα υπόγειο σκυφτό,

η σειρήνα πάνω ουρλιάζει και η σύριγγα αδειάζει και το αίμα χύνεται ζεστό

Άσε με να κάνω λάθος, άσε με να δω καλά,

άσε με να βρω μονάχος τι μου παίρνει τα μυαλά,

άσε με να σου σφυρίξω στο σκοτάδι έναν γνώριμο παλιό σκοπό,

άσε με να σου γεμίσω κάποιο βράδυ τα κενά με μουσική ροκ εντ ρολ που συμπαθώ

Άσε με να κάνω λάθος, μην παριστάνεις το θεό,

δεν μ’ αρέσουν οι σωτήρες, δε γουστάρω να σωθώ,

δεν πειράζει αν μετά θα μετανιώσω, δεν τρέχει τίποτα διπλά αν θα κουραστώ,

δεν με νοιάζει απαγοήτευση αν νιώσω, αφού ξέρω πως έπαιξα κι εγώ

Ερμηνευτικά Σχόλια

Άσε με να κάνω λάθος: η συνήθης αντίδραση στην υπερπροστατευτικότητα της αγάπης. Η ελευθερία παίζει μεγαλύτερο ρόλο τόσο στη ζωή των εφήβων όσο και των μεγαλυτέρων από ό,τι η αγάπη. Ο νέος θέλει να νιώθει ελεύθερος, να δοκιμάσει τα πάντα ει δυνατόν, ή τουλάχιστον να κάνει τα λάθη και τις χαζομάρες του.

ποιο το τέλος ποια η αρχή: συνήθως οι μεγαλύτεροι θέλουν να μάθουν στους νέους πού αρχίζει και πού τελειώνει η ζωή, οριοθετούν με κανόνες και πλαίσια τι πρέπει να κάνει ο νέος και τι όχι και δεν τον αφήνουν να βρει μόνος του το δρόμο του

Μονάχο μου να νιώσω την ουσία μέσα σ’ όλα που ‘χεις πει: από όσα ακούγονται και όσα λέγονται ο τρόπος που η εποχή μας λειτουργεί δεν μας επιτρέπει να βρούμε την ουσία, αν υπάρχει. Αυτό το βλέπουμε στην τηλεόραση και σε όσους διαμορφώνουν ιδεολογίες, που τείνουν να μας κάνουν όλους ένα, να λειτουργούμε ομοιόμορφα

Άσε με να κουραστώ:  η προσωπικότητα φαίνεται από την διάθεση να βρει μόνη της τι θέλει στη ζωή. Αυτό απαιτεί κόπο, ανοιχτό μυαλό, διάθεση για ψάξιμο. Βεβαίως, αυτό είναι και ένα μεγάλο ρίσκο κι εδώ χρειάζεται κανείς να προσπαθήσει να μην χάσει τις αρχές του καθώς θα κάνει τα λάθη του, γιατί αν τελικά δεν βγάλει άκρη, θα πέσει σε πολλούς κινδύνους, όπως αυτός των ναρκωτικών.

και συγγνώμη να σου πω: η πιο εύκολη στάση του μεγάλου είναι αυτή του προειδοποιητή και της Κασσάνδρας: «σου τα ‘λεγα εγώ και δεν μ’ άκουγες». Το θέμα είναι όμως ο μεγάλος να έχει αγάπη για να δεχτεί τη συγγνώμη του νέου κι ο νέος το κουράγιο να αναγνωρίσει τα λάθη του

πες μου πώς περνούν τη νύχτα: συχνά οι μεγάλοι σκέφτονται οραματικά, ιδεολογικά, ενώ οι νέοι, ιδίως στην εποχή μας, θέλουν να ξέρουν απλώς πώς θα περάσουν την καθημερινότητά τους.  Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να χάνουν την ελευθερία τους, γιατί δεν έχουν έμπνευση που θα τους κάνει να ξεφύγουν από το σήμερα. Ο ρεαλισμός αξίζει, αλλά και το όνειρο δίνει ελπίδα

Μην παριστάνεις το θεό, δεν μ’  αρέσουν οι σωτήρες, δεν γουστάρω να σωθώ:  η έννοια του σωτήρα έχει ταυτιστεί μ’ αυτήν του καταπιεστή, αυτού που σε αναγκάζει να σωθείς. Μακάρι να ήταν έτσι όλοι οι νέοι, γιατί θα έβρισκαν την σωτηρία, έστω και αρνούμενοί την, καθώς θα είχαν ελεύθερο πνεύμα, και ο ελεύθερος άνθρωπος τελικά μπορεί να βρει το δρόμο για το Θεό. Το πρόβλημα είναι όταν ο άνθρωπος γίνεται δούλος των παθών του και κάνει κακή χρήση της ελευθερίας του. 

Έπαιξα κι εγώ: αυτό έχει την μεγαλύτερη σημασία από όλα, η συμμετοχή στο παιχνίδι της ζωής. Όταν συμμετέχεις, τελικά είσαι ελεύθερος ή ακόμη κι αν κάνεις τα λάθη σου, θα βρεις το δρόμο σου. Σήμερα, η συμμετοχή μας είναι προκαθορισμένη. Το θέμα είναι εάν μ’ αυτή την καταιγίδα διαμόρφωσης της ζωής μας έχουμε περιθώριο να διαλέξουμε, να παίξουμε, να ζήσουμε όπως ο χαρακτήρας μας και τα όποια όνειρά μας μάς σπρώχνουν.

Συμπεράσματα-Ερωτήσεις

1. Ο Θεός έπλασε τον άνθρωπο ελεύθερο. Του επιτρέπει τα πάντα, ακόμη και να Τον αρνηθεί και να παραβιάσει και τον λόγο και τις εντολές Του. Όταν ο άνθρωπος ζει μακριά από το Θεό «όλα επιτρέπονται». Όταν όμως ζει την σχέση του με το Χριστό ως σχέση αγάπης και ελευθερίας, τότε ξέρει να πράττει στη ζωή του αυτό που ανταποκρίνεται στην αγάπη του Χριστού. Κι έτσι είναι αληθινά ελεύθερος, κι από τα πάθη και τις αμαρτίες και από την ψεύτικη ελευθερία του «όλα επιτρέπονται».

2. Κατ’ αυτόν τον τρόπο λειτουργεί η Εκκλησία, με κριτήριο την ελευθερία, διότι αυτή είναι η ιδιότητα του Θεού. Η Εκκλησία δεν λειτουργεί με βάση τα «πρέπει και τα μη», γιατί δεν θέλει να αλλάξει ο άνθρωπος εξωτερικά, σε ό,τι αφορά στην συμπεριφορά του, αλλά να ζήσει την αγάπη του Θεού. Η χριστιανική ζωή, ο δρόμος της αγιότητας, είναι η μοναδική ελεύθερη πραγματικότητα σε μια εποχή που τα πάντα ρυθμίζονται από τους κανόνες της μόδας και του τηλεοπτικού κατεστημένου

3. Η κοινωνία, παρότι διακηρύσσει το αντίθετο, βάζει φραγμούς και εμπόδια στην ελευθερία των νέων. Τους επιτρέπει να τα δοκιμάσουν όλα, και μετά τους οδηγεί στα ναρκωτικά γιατί δεν έχουν τίποτε άλλο με το οποίο να χορτάσουν την πείνα τους για αλήθεια και νόημα στη ζωή. Τους λέει ότι είναι ελεύθεροι να έχουν όσες σχέσεις θέλουν, αρκεί να προφυλάσσονται, αλλά δεν τους μιλά για το συναισθηματικό πλήγωμα,  για την ανικανότητα να αγαπήσουν, για τα πάθη που σκοτώνουν, για τις αρρώστιες που πνίγουν. Τους λέει ότι τους αποδέχεται όπως είναι, αλλά όταν έρχεται η ώρα των εξετάσεων, μόνο για τους πετυχημένους υπάρχει μέλλον! Τους λέει ότι έχουν δικαιώματα, αλλά έρχεται η ζωή και τους διδάσκει ανεργία, κόπο, δάκρυ!

4. Η Εκκλησία έχει και κανόνες. Αυτοί όμως υπάρχουν για  να οριοθετούν την Αλήθεια. Όποιος τηρεί τις εντολές του Ευαγγελίου, όχι γιατί «πρέπει», αλλά γιατί αγαπά το Χριστό, δεν έχει ανάγκη από τους Κανόνες της Εκκλησίας, ούτε τους φοβάται. Αλλά ακόμη κι αν κάνει λάθη, ο δρόμος της μετάνοιας και της επιστροφής στην αγκαλιά του Θεού είναι ανοιχτός.

5.  Η Εκκλησία δέχεται τον άνθρωπο, ακόμη κι όταν κάνει λάθη;

6. Γιατί μας αρέσει να δικαιολογούμε τον εαυτό μας στα λάθη του;

7. Τελικά, όλα επιτρέπονται ή όλα δεν με συμφέρουν;

Βοηθητικό Υλικό

       «Όλα επιτρέπονται» λέει ο Ιβάν Καραμαζόφ, ένας από τα τρία αδέρφια του ομώνυμου μυθιστορήματος του μεγάλου Ρώσου συγγραφέα. Αυτό είναι και το σύνθημα της εποχής μας, κανένας φραγμός, κανένα όριο, καμιά ηθική, σπάστε τα δεσμά, χαρείτε τη ζωή χωρίς ψευτοσυντηρητισμούς και εμπόδια. Πλήρης ελευθερία το μήνυμα της τηλεόρασης, της δημοσιογραφίας, του αθλητισμού, των πολιτικών, των ανθρώπων του πνεύματος, ιδίως για τους νέους!

            Κι όμως, η ίδια  η κοινωνία είναι αυτή που βάζει φραγμούς και εμπόδια στην ελευθερία των νέων, ακριβώς γιατί αυτή είναι ψεύτικη. Τους επιτρέπει να τα δοκιμάσουν όλα, και μετά τους οδηγεί στα ναρκωτικά γιατί δεν έχουν τίποτε άλλο με το οποίον να κορέσουν την πείνα τους. Τους λέει ότι είναι ελεύθεροι να έχουν όσες σχέσεις θέλουν, αρκεί να προφυλάσσονται, αλλά δεν τους μιλά για το συναισθηματικό πλήγωμα,  για την ανικανότητα να αγαπήσουν, για τα πάθη που σκοτώνουν, για τις αρρώστιες που πνίγουν. Τους λέει ότι τους αποδέχεται όπως είναι, αλλά όταν έρχεται η ώρα των εξετάσεων, μόνο για τους πετυχημένους υπάρχει μέλλον! Τους λέει ότι έχουν δικαιώματα, αλλά έρχεται η ζωή και τους διδάσκει ανεργία, κόπο, δάκρυ!

            Είναι ψεύτικη η ελευθερία του «όλα επιτρέπονται» γιατί δεν κρύβει αλήθεια. Μπορεί να μην «αρέσουν» στους νέους «οι σωτήρες, να μην γουστάρουν να σωθούν», όπως λέει ο Παπακωνσταντίνου, αλλά χρειάζεται να ξέρουν πού οδηγεί αυτό το «όλα επιτρέπονται». Έχουν δικαίωμα οι νέοι να κάνουν λάθη, γι’  αυτό άλλωστε είναι νέοι και «το πάθει μάθος» γίνεται, όπως αναφέρει ο Αισχύλος, ωστόσο δεν πρέπει υποκριτικά η κοινωνία να τους καλλιεργεί τέτοιες ψευδαισθήσεις!

            Χρειαζόμαστε ανθρώπους που να μας αγαπούν αληθινά και να μας πουν αυτό που χρειάζεται για τη ζωή μας. «Όλα επιτρέπονται» λέει κι ο Απόστολος Παύλος. Και συμπληρώνει «αλλά δεν μας συμφέρουν όλα». Αν δοκιμάζουμε, χρειάζεται να ξέρουμε πού μας βγάζει αυτή η δοκιμή. Κι αυτό δεν θα το μάθουμε στο «όλα επιτρέπονται» της κοινωνίας μας, αλλά μονάχα στη γνησιότητα της πνευματικής σχέσης που μας δίνει η Εκκλησία μας.

            Χωρίς Θεό «όλα επιτρέπονται». Κοντά στο Θεό όλα είναι ελεύθερα! Ας διαλέξουμε το δρόμο που μας ταιριάζει. Ακόμα όμως κι αν ξεκινάμε από τα «επιτρέπονται», ο δρόμος του Θεού πάντα θα είναι ανοικτός. Γιατί η αγάπη Του είναι η μοναδική που ούτε γνώρισε ούτε θα γνωρίσει ποτέ τέλος και όρια!

(Από την περιοδική έκδοση της Ιεράς Μητροπόλεως Δημητριάδος Ψηφίδες, τεύχος 43, Σεπτέμβριος 2000)

 «Πάντα μοι έξεστιν, αλλ’ ου πάντα μοι συμφέρει ^. πάντα μοι έξεστιν, αλλ’ ουκ εγώ εξουσιασθήσομαι υπό τινος» (Α’ Κορ. , 6, 12) [Όλα μου επιτρέπονται. Σωστά. Όλα όμως δεν είναι προς το συμφέρον. Όλα μου επιτρέπονται, εγώ όμως δεν θα αφήσω τίποτα να με κυριέψει]

«Εάν αγαπάτε με, τας εμάς εντολάς τηρήσατε» (Ιωάν., 14, 15) [Εάν με αγαπάτε, τηρήστε τις εντολές μου]

Εάν υμείς μείνητε εν τω λόγω τω εμώ, αληθώς μαθηταί μου εστέ και γνώσεσθε την αλήθειαν και η αλήθεια ελευθερώσει υμάς... πας ο ποιών την αμαρτίαν δούλος εστί της αμαρτίας ^. ο δε δούλος ου μένει εν τη οικία εις τον αιώνα ^. ο υιός μένει εις τον αιώνα ^. εάν ουν ο υιός υμάς ελευθερώση, όντως ελεύθεροι έσεσθε» (Ιωάν. 8, 31-32, 34-36) [Αν εσείς αποδειχθείτε υπάκουοι στο λόγο μου, τότε θα είστε πραγματικά μαθητές μου και θα γνωρίσετε την αλήθεια και η αλήθεια θα σας ελευθερώσει... σας βεβαιώνω ότι όποιος αμαρτάνει γίνεται δούλος της αμαρτίας. Ο δούλος όμως δεν ανήκει για πάντα σε μια οικογένεια, ενώ ο γιος ανήκει σ’ αυτήν για πάντα. Αν λοιπόν, σας ελευθερώσει ο   Υιός, τότε θα είστε πραγματικά ελεύθεροι]

Πηγή