Νηστεία και γιορτή της πίστης το κλειδί

  Ανακάλυψα στο ίντερνετ ένα κατηχητικό βοήθημα της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών το οποίο έχει επιμεληθεί ο Πρωτ. Θεμιστοκλής Μουρτζανός με θέμα : 

Σύγχρονα τραγούδια: αφορμή συζήτησης με τους νέους μας
(συνέχεια)

Θέμα 3: Νηστεία και γιορτή της πίστης το κλειδί

Στοχοθεσία: Α. Οι εντολές του Θεού δεν είναι απλά θρησκευτικά καθήκοντα, αλλά προτάσεις που μας οδηγούν στην ελευθερία από τα πάθη, τις κακίες, τον εαυτό μας

Β. Οι γιορτές δίνουν ένα άλλο νόημα στο χρόνο, αρκεί να τις ζούμε ουσιαστικά

Αγνοούμενοι

(Μουσική, στίχοι, τραγούδι Νίκος Πορτοκάλογλου από το δίσκο Φωνές)

Φώναξα φωτιά, κανείς δεν τρέχει, τόση ερημιά πες μου ποιος αντέχει…

Σ’ αυτό τον άρρωστο καιρό, βοήθα με, Φίλο δε βλέπω ούτε εχθρό, βοήθα με…

Οι φύλακες μαζί και οι κρατούμενοι περίπου δέκα εκατομμύρια αγνοούμενοι…

Μες στην καταχνιά χωρίς πυξίδα, ψάχνω στα τυφλά του ήλιου την πατρίδα

Χωρίς νηστεία και γιορτή, βοήθα με, δίχως της πίστης το κλειδί, βοήθα με….

Οι φύλακες μαζί και οι κρατούμενοι περίπου δέκα εκατομμύρια αγνοούμενοι

Οι φύλακες μαζί και οι κρατούμενοι είμαστε δέκα εκατομμύρια αγνοούμενοι.

Θάλασσα μαύρη, καμένη γη, έγινε η νύχτα μέρα, το μονοπάτι έχει χαθεί του Πατέρα

Πληγές γεμάτη ψυχορραγεί η άρρωστη Μητέρα,

σκορπώ τη στάχτη σαν προσευχή στον αέρα…

Οι φύλακες μαζί και οι κρατούμενοι δυο τρία δισεκατομμύρια αγνοούμενοι

Οι φύλακες μαζί και οι κρατούμενοι δυο τρία δισεκατομμύρια αγνοούμενοι

Ερμηνευτικά σχόλια

Αγνοούμενοι: Είναι ένα τραγούδι γραμμένο το 1989, την περίοδο που έπεφταν τα ιδεολογικά τείχη στον Ανατολικό κόσμο, με αποτέλεσμα να υπάρχει μεγάλη σύγχυση και κρίση ταυτότητας στους λαούς, όπως επίσης και σε μας. Είναι εμφανής η προσπάθεια του τραγουδοποιού να βρει ένα σταθερό σημείο αναφοράς (ζητούμενο του ευρωπαϊκού πολιτισμού από τότε που ο Έλιοτ γράφει στα Τέσσερα Κουαρτέτα: A still point in a turning world). Αγνοείται η ταυτότητα, αγνοείται η πορεία, αγνοείται η αναφορά.

Φίλο δε βλέπω ούτε εχθρό: Είναι δεδομένη η μοναξιά του σημερινού ανθρώπου. Κυρίαρχο χαρακτηριστικό η αδιαφορία. Δεν ξέρεις αν υπάρχει φίλος ή εχθρός, καθώς όλοι κρύβονται πίσω από την μάσκα της αδιαφορίας, με αποτέλεσμα κανείς να μη βοηθά τον άλλο, αλλά και να μην υπάρχει βοήθεια («Βοηθός και σκεπαστής εγένετό μοι εις σωτηρίαν, ούτος μου Θεός και δοξάσω αυτόν, Θεός του πατρός μου και υψώσω αυτόν, ότι δεδόξασται», λέει ένα από το πιο όμορφα τροπάρια της Εκκλησίας. Ο Θεός παραμένει το μόνο σταθερό σημείο αναφοράς) 

Φύλακες και κρατούμενοι: Φύλακες είναι οι κάθε λογής ηγέτες. Κρατούμενοι όλοι εμείς που κυβερνιόμαστε, δέσμιοι των ΜΜΕ, της μόδας, της τηλεόρασης και των δημοσιογράφων, της κατευθυνόμενης παιδείας, αλλά και δέσμιοι της κάθε «νέας τάξης πραγμάτων»…

Του ήλιου την πατρίδα: Είναι η πορεία προς το φως. Το φως είναι ο Θεός, είναι η χαρά, είναι η ευτυχία. Η πίστη μας είναι μια πορεία προς το φως του Θεού…

Χωρίς νηστεία και γιορτή, δίχως της πίστης το κλειδί: Η νηστεία είναι απόδειξη ότι θυσιάζουμε κάποια πράγματα, τη λαιμαργία μας, την απόλαυσή μας, για την αγάπη κάποιου Άλλου. Το ίδιο και η γιορτή, δεν είναι ένα πανηγύρι φαγητού και γλεντιού, αλλά έχει ένα άλλο νόημα. Είναι η νίκη της πίστης και της ελπίδας της ζωής (η παράδοσή μας) εναντίον του ψεύτικου, του θανατερού, του ανούσιου. Μένοντας στο φαγητό και στο γλέντι, νικιόμαστε από αυτό το ανούσιο. Για να νηστέψεις όμως, πρέπει να πιστέψεις…

Το μονοπάτι του Πατέρα και το ψυχορράγημα της Μητέρας: Είναι το Μονοπάτι του Ουρανού, που περνά μέσα από τη θλίψη της γης. Είναι το «θανάτω θάνατον πατήσας» του αναστάσιμου τροπαρίου. Για τη γη είμαστε εμείς υπεύθυνοι. Το πρόβλημα είναι αν μένοντας στην καταστροφή της κτίσης, περιφρονούμε την πορεία του ουρανού. Η πρόταση ζωής επομένως της παράδοσής μας, που συνίσταται στην ασκητικότητα, την εγκράτεια, την αγάπη και την πίστη, έχει πανανθρώπινη αξία, ακριβώς γιατί οι αγνοούμενοι δεν είναι απλώς δέκα εκατομμύρια αλλά όλος ο πληθυσμός της γης. Αρκεί εμείς οι ίδιοι να το συνειδητοποιήσουμε, πρώτοι από όλους…

Σκορπώ τη στάχτη σαν προσευχή στον αέρα: Η καταστροφή  και η στάχτη γίνονται αφορμές για κάτι καινούριο, μια προσευχή στο Θεό από τη δική μας αδυναμία να προσφέρει το νέο, τη ζωή, την αγάπη, τη θυσία. Οι άνθρωποι σήμερα αναζητούν στις Νέες Εποχές, στη μουσική, στην διασκέδαση, στον αποκρυφισμό, στις ανατολικές θρησκείες, στο Ιντερνέτ  λύσεις για το υπαρξιακό τους πρόβλημα. Η απάντηση όμως υπάρχει στην πρόταση ζωής της Εκκλησίας μας…

Συμπεράσματα – Ερωτήσεις

1.     Η πρόταση ζωής της Εκκλησίας σε σχέση με τον κόσμο είναι η σχέση με το Χριστό. Η πίστη στον Τριαδικό Θεό και η σχέση με το Χριστό αποτελούν τα σταθερά σημεία αναφοράς στον κόσμο που μεταβάλλεται. Ο κοσμικός τρόπος ζωής στηρίζεται στην απόλαυση, στα δικαιώματα, στην ρευστότητα, στην ευκολία. Η ουσία για την Εκκλησία είναι η χαρά του αγώνα.

2.    Η νηστεία και η γιορτή ομορφαίνουν τη ζωή μας. Κατ’ αρχάς μας δίνουν την αίσθηση ότι ο χρόνος είναι κάτι ξεχωριστό για μας, έχει σταθμούς, έχει νόημα. Δεν είναι όλα ίδια. Επιπλέον, μας βοηθούν να στραφούμε στον εαυτό μας, παραιτούμενοι, ιδίως με τη νηστεία, από το δικαίωμά μας ελεύθερα να απολαμβάνουμε. Ξαναγυρνούμε δηλαδή στον Παράδεισο, πριν από την πτώση, τότε που ο άνθρωπος ασκούνταν στην ελευθερία του. Τελικά, η νηστεία μας διδάσκει την αξία της ελευθερίας, ενώ η γιορτή μας ενώνει με τους συνανθρώπους μας στη χαρά και το ξεχωριστό του χρόνου

3.    Η νηστεία βεβαίως δεν είναι μόνο σωματική κατάσταση. Προϋποθέτει και την πνευματική προσπάθεια να αποφύγουμε την κακία, την κατάκριση, την υπερηφάνεια, το ψέμα, τον θυμό, ό,τι μας χωρίζει από το Θεό και τοπν συνάνθρωπο

4.    Αν καταλαβαίναμε πόση σημασία έχει η διδασκαλία της Εκκλησίας μας, τότε όχι μόνο θα ήμασταν καλύτεροι χριστιανοί, αλλά θα είχαμε τη δυνατότητα να χαιρόμαστε ουσιαστικότερα τη ζωή μας

5.     Γιατί οι αγνοούμενοι από δέκα εκατομμύριο γίνονται δύο-τρία δισεκατομμύρια; Μήπως τελικά το πρόβλημα δεν είναι μόνο τοπικό, αλλά παγκόσμιο;

6.    Ποια η σχέση νηστείας και πίστης;

7.    Ποια η σχεση γιορτής και πίστης;

8.    Γιατί δεν μπορούμε τελικά να γιορτάσουμε πιο ουσιαστικά τις γιορτές της πίστης μας; Γιατί μένουμε μόνο στα εξωτερικά;

 

Βοηθητικό κείμενο

«Ήταν μια φορά κι έναν καιρό μια άλλη Ελλάδα, που ήξερε με την αμεσότητα  της εμπειρίας τούτο το βασικό και στοιχειώδες: ότι γνωρίζουμε το Θεό καλλιεργώντας μια σχέση, όχι κατανοώντας ένα νόημα. Γνωρίζουμε το Θεό μόνο με τον τρόπο που ερωτευόμαστε κι ένα ανθρώπινο πρόσωπο. Όχι καταπίνοντας ιδεολογίες, ούτε θυσιάζοντας τη νοημοσύνη μας σε δόγματα. Γνωρίζουμε αγαπώντας κι αυτή η γνώση είναι τρόπος. Αυτό τον τόπο τον ψηλαφούμε σε κάθε γιορτή…» (Χρ. Γιανναρά, Εορτολογικά Παλινωδούμενα, σελ. 146)

Πηγή