Θρησκευτική μουσική της Ινδίας

Μουσικά Όργανα
Έγχορδα
Τα αντιπροσωπευτικότερα έγχορδα όργανα της Βόρειας Ινδίας είναι το σιτάρ και το σάροντ (βλ. φωτογραφίες), ενώ στη Νότια Ινδία, τα κυρίαρχα έγχορδα είναι η βίνα και το μπιν. Όλα αυτά τα όργανα εκτελούν τις μελωδικές γραμμές μιας σύνθεσης, ενώ το όργανο ταμπούρα (βλ. φωτογραφία) συνήθως τα συνοδεύει, παράγοντας έναν βόμβο (βλ. τα παραπάνω μουσικά παραδείγματα), χαρακτηριστικό στοιχείο της ινδικής μουσικής.
Στο μουσικό παράδειγμα  έχουμε την ευκαιρία να ακούσουμε το σιτάρ παιγμένο από τον διασημότερο Ινδό μουσικό Ravi Shankar (http://www.ravishankar.org), ο οποίος έκανε γνωστή τη μουσική της Ινδουστανικής παράδοσης στον Δυτικό κόσμο.

Ο Ραβί Σανκάρ με το σιτάρ του (Pandit Ravi Shankar, France, Ocora, Distribution, Harmonia Mundi, p1995.)	Έγχορδο όργανο tambura (ταμπούρα)	Έγχορδο όργανο sarod (σάροντ)

Κρουστά
Τα κρουστά όργανα κατέχουν βασική θέση στη μουσική της Ινδίας, καθώς φέρουν την κύρια ευθύνη για την τήρηση των τάλα, όλων δηλαδή των ρυθμικών στοιχείων μιας σύνθεσης. Η δεξιοτεχνία των Ινδών στα κρουστά όργανα, και ιδιαίτερα στα μεμβρανόφωνα, είναι μοναδική, και μας εντυπωσιάζει ακόμα περισσότερο όταν συναντάται εξίσου σε ερασιτέχνες μουσικούς. Στις παρακάτω φωτογραφίες βλέπετε τα σημαντικότερα μεμβρανόφωνα κρουστά όργανα, ενώ στην κατηγορία των ιδιόφωνων κρουστών το πιο διαδεδομένο είναι τα κύμβαλα (talam) με τον κουδουνιστό τους ήχο.
Στο μουσικό παράδειγμα ακούμε τα τάμπλας, το αντιπροσωπευτικότερο κρουστό όργανο της Ινδίας, σε μία σόλο ερμηνεία, με τη διακριτική συνοδεία του πνευστού σαράνγκι (sarangi).

Κρουστό όργανο khol	Κρουστό όργανο mridangam (μριντανγκάμ)	Κρουστά όργανα tamblas (τάμπλας)

Πνευστά
Ο ρόλος των πνευστών οργάνων είναι αισθητά περιορισμένος στη μουσική της Ινδίας, ειδικά στην καρνατική παράδοση, όπου χρησιμοποιούνται μόνο σε ειδικές περιπτώσεις. Συνήθως πρόκειται για αυλούς που θυμίζουν το δυτικό φλάουτο και το όμποε. Μια ιδιάζουσα περίπτωση είναι ένας τύπος αερόφωνου αρμόνιου (βλ. φωτογραφία) που, ερχόμενο από τη Δύση, κατέλαβε τον 20ό αιώνα σημαντική θέση στη μουσική της Βόρειας Ινδίας, και ιδιαίτερα σε αυτήν του Αφγανιστάν και του Πακιστάν.
Στο μουσικό παράδειγμα  ακούμε ξεκάθαρα το πνευστό σενάι στον πρωταγωνιστικό μουσικό του ρόλο, μέσα από μια ηχογράφηση μουσικής του Ρατζαστάν.

Harmonium (αρμόνιο)	Πνευστό όργανο shehnai (σενάι)	Φλάουτο που χρησιμοποιούν οι γητευτές φιδιών

Χορεύτρια kathak. (Musikgeschichte in Bildern, Südasien, Bd. 1.4, p. 55)

Χορός – Θέατρο Ο χορός και το θέατρο είναι τέχνες ιδιαίτερα σημαντικές στην πολιτιστική και την κοινωνική ζωή των Ινδών και είναι άρρηκτα συνδεδεμένες με αυτή της μουσικής.

Ως προς το θέατρο, εκτός από τις επαγγελματικές παραστάσεις, σε πολλά μέρη της Ινδίας, πλανόδιοι μίμοι, γητευτές φιδιών, μάντεις κ.ά., χρησιμοποιούν μουσικά όργανα, δίνοντας τις δικές τους καθημερινές θεατρικές παραστάσεις.

Ο πιο γνωστός παραδοσιακός χορός της Ινδίας (κυρίως της Νότιας) είναι το καθάκ, όπου ο χορός συνδυάζεται με τη μουσική, την ποίηση και το θέατρο. Οι χορευτές αυτού του είδους εκτελούν καθορισμένες κινήσεις τελετουργικού χαρακτήρα που απαιτούν πολύχρονη, και συχνά επίπονη, εξάσκηση.Στο μουσικό παράδειγμα  η χορεύτρια του καθάκ χορεύει τραγουδώντας μνημονικές συλλαβές, υπό τη συνοδεία των κρουστών τάμπλας.

Ακολουθούν εικόνες και χαρακτηριστικά μουσικά παραδείγματα που δίνουν το στίγμα της ιδιαίτερης μουσικής παράδοσης της κάθε περιοχής της Ινδίας.

Η διάσημη Ινδή τραγουδίστρια Σίλα Νταρ. (Dhar, Sheila, Voyage intérieur, France, Ocora, Distribution, Harmonia Mundi, p1992.)

Βόρεια Ινδία Το μεγαλύτερο διαμέρισμα αυτής της περιοχής είναι το Ούταρ Πραντές όπου βρίσκεται η πρωτεύουσα της Ινδίας, το Δελχί. Μουσικά, πρόκειται για ένα υπόδειγμα όλων των βασικών χαρακτηριστικών της ινδουστανικής παράδοσης, όπως της διάδοσης της μονωδίας, της διάκρισης ανάμεσα στη μουσικής των ανδρών από αυτήν των γυναικών, της χρήσης του αρμονίου και της ενσωμάτωσης των λατρευτικών κειμένων.
Στο μουσικό παράδειγμα η διάσημη τραγουδίστρια Σίλα Νταρ (βλ. φωτογραφία) ερμηνεύει σύμφωνα με την φωνητική παράδοση καγιάλ (khayal).

Μουσικοί από το Ρατζαστάν. (Inde – Rajasthan, Musiciens professionnels populaires, France, Ocora, Distribution, Harmonia Mundi, p1994.)

Βορειοδυτική Ινδία Εδώ ανήκουν οι επαρχίες Ρατζαστάν, Γκουτζαράτ και Παντζάμπ, όπου η μουσική είναι αναπόσπαστο μέρος της καθημερινής ζωής. Οι μουσικές παραδόσεις είναι διαφορετικές σε κάθε κάστα και σώζονται από γενιά σε γενιά. Τραγούδια επικά και λατρευτικά, χοροί τελετουργικοί και δημοφιλείς, καθώς και τραγούδια των σούφι μοναχών, είναι μερικές από τις μορφές της μουσικής έκφρασης σε αυτήν την περιοχή.
Στο μουσικό παράδειγμα  ακούμε τον Ινδό τραγουδιστή να εναλάσσεται με τη χορωδία τραγουδώντας στίχους του Narsinh Mehta που έζησε τον 15ο μ.Χ. αιώνα στο Γκουτζαράτ.

Ιμαλάια
Στην κορυφή του κόσμου, η Ινδική και η Θιβετιανή κουλτούρα συναντώνται με εκείνες του Νεπάλ και του Μπουτάν και δημιουργούν την ιδιάζουσα μουσική παράδοση των Ινδικών Ιμαλαΐων. Στο Κασμίρ το μουσικό στίγμα δίνεται από τους Σούφι, ενώ ο ιερός χαρακτήρας της μουσικής δημιουργίας είναι παρών και στο Νεπάλ.

Στο μουσικό παράδειγμα προσέξτε τα παράξενα ηχοχρώματα των τραγουδιών των Θιβετιανών μοναχών της επαρχίας του Λαντάκ.

Poems of Narsinh Mehta, part 3, Bombay, Navras Records, 1996. (εξώφυλλο)

Κεντρική Ινδία Στην καρδιά της Ινδίας συναντάμε της επαρχίες Ορίσσα, Μάντια Πραντές και Μαχαράστρα, και φυσικά την πολύβουη Βομβάη.
Στο μουσικό παράδειγμα από την Ορίσσα παρατηρούμε την αντιφωνική λειτουργία της αντρικής και της γυναικείας χορωδίας.
Ξεχωριστή περίπτωση, όπως ακούμε και στο μουσικό παράδειγμα, αποτελεί η μουσική της Γκόα. Οι τέσσερις αιώνες αποικιοκρατίας της Πορτογαλίας επηρέασαν τη μουσική της ταυτότητα, με αποτέλεσμα σήμερα η Γκόα να αποτελεί την πολιτιστική γέφυρα ανάμεσα στην Ινδία και τη Δύση.

Μουσικοί από το Μπανγκλαντές. (Bangladesh, Les Garo de la forêt de Madhupur, France, Ocora, Distribution, Harmonia Mundi, p1994.)

Μπανγκλαντές και Δυτική Βεγγάλη Η περιοχή αυτή ξεχώριζε πάντα για την έντονη καλλιέργεια της λογοτεχνίας και των τεχνών. Ειδικά τα τραγούδια της Βεγγάλης, όπως λέγεται όλη αυτή η ανατολική πλευρά της Νότιας Ασίας, καταλαμβάνουν εξέχουσα θέση στη μουσική ιστορία της περιοχής, καλύπτοντας ένα τεράστιο θεματικό εύρος.

Στο μουσικό παράδειγμα  η διάσημη τραγουδίστρια από το Μπαγκλαντές ερμηνεύει ένα τραγούδι που ανήκει στο είδος μπάουλ (baul).

Ο Ινδός βιολιστής Λ. Σουμπραναμιάν. (L. Subranamiam, Le violon de I’ Inde du Sud, France, Ocora, Distribution, Harmonia Mundi, p1988.)

Νότια Ινδία Οι τέσσερις περιοχές της Νότιας Ινδίας (Καρνατάκα, 'Αντρα Πραντές, Ταμίλ και Κεράλα) συνδέονται μεταξύ τους, αλλά και διαφέρουν πολιτιστικά από όλες τις υπόλοιπες περιοχές της Ινδίας, λόγω της δραβιδικής τους ρίζας.
Στο μουσικό παράδειγμα  έχουμε την ευκαιρία να ακούσουμε με ποιο τρόπο ο ήχος του δυτικού βιολιού μεταμορφώνεται και απελευθερώνεται στα χέρια του διάσημου βιολιστή Λ. Σουμπραναμιάν (βλ. φωτογραφία), ακολουθώντας τα ίχνη της μουσικής της νότιας Ινδίας.

Μυστικιστές σούφι από το Πακιστάν, Sufi Music from Sindh, The Sindhi Music Ensemble, Mainz, Wergo, p1995.

Πακιστάν

Το Πακιστάν, λόγω της γεωγραφικής του θέσης, εκτός από το βασικό μουσικό πλαίσιο που είναι ινδικό, έχει δανειστεί στοιχεία τόσο από το Αφγανιστάν, όσο και από το Ιράν και τη Μέση Ανατολή. Συγκεκριμένα, κάθε μια από τις τέσσερις επαρχίες του (Παντζάμπ, Μπαλοχιστάν, Σιντ και Βορειοδυτικό Πακιστάν) έχει διαμορφώσει έναν ιδιαίτερο μουσικό χαρακτήρα, ανάλογα με την χώρα με την οποία συνορεύει.
Στο μουσικό παράδειγμαακούμε μια ομάδα καβαλιστών από το Πακιστάν να τραγουδούν λατρευτικά τραγούδια. Μπορούμε να ξεχωρίσουμε τον ήχο του αρμονίου που αναφέρθηκε παραπάνω (βλ. φωτογραφία).

Μουσικοί από το Αφγανιστάν. (usinfo.state.gov/.../ ea/mgck/seeds/culture3.htm,  22-7-2004)

Αφγανιστάν

Η μουσική δημιουργία στο Αφγανιστάν έχει τα τελευταία χρόνια επηρεαστεί πολύ από τις πολιτικές καταστάσεις. Πριν από το αυστηρό πολιτικό καθεστώς, οι Αφγανοί μουσικοί είχαν αναπτύξει τη δική τους μουσική γλώσσα, κοντά στα πρότυπα αυτής του Πακιστάν. Κατά τη διάρκεια των χρόνων της καλλιτεχνικής λογοκρισίας, πολλοί από αυτούς συνέχισαν να δημιουργούν εξόριστοι στο Πακιστάν ή στην Ευρώπη, ενώ σήμερα, μετά την αποκατάσταση της πολιτικής κατάστασης, τα πράγματα αρχίζουν και πάλι να βρίσκουν το δρόμο τους.
Στο μουσικό παράδειγμα ακούμε ένα κλασικό σύνολο οργάνων από την περιοχή των συνόρων του Αφγανιστάν με το Πακιστάν σε ένα νυφικό τραγούδι.

Ο ελέφαντας που λατρεύεται σαν Θεός. (Sri Lanka, Musiques rituelles et religieuses, France, Ocora, Distribution, Harmonia Mundi, p1992.)

Σρι Λάνκα

Η μουσική αυτού του νησιού στο νοτιοανατολικό άκρο της Ινδίας έχει ποικίλες ρίζες, όπως άλλωστε και οι κάτοικοί του. Οι θρησκευτικοί ύμνοι συνυπάρχουν με την αφρικανική και την πορτογαλική χορευτική μουσική, ενώ όλα τα μουσικά είδη έχουν δεχθεί την επιρροή της πολιτιστικής κληρονομιάς των ιθαγενών Σινχάλα.
Στο μουσικό παράδειγμα θρησκευτικής μουσικής από τη Σρι Λάνκα  μια αντρική και μια γυναικεία χορωδία τραγουδούν a capella (χωρίς συνοδεία μουσικών οργάνων).

Μαριάννα Αναστασίου
Αθήνα, 30 Σεπτεμβρίου 2004
manastasiou@megaron.gr 

Όλα τα βιβλία και τα cd που ακολουθούν μπορείτε να τα βρείτε στη συλλογή της Μεγάλης Μουσικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδας Λίλιαν Βουδούρη 

Βιβλιογραφία

Michels, Ulrich. 'Ατλας της μουσικής (μετάφραση από τα γερμανικά Ινστιτούτο Έρευνας Μουσικής & Ακουστικής), [Αθήνα] : Φ. Νάκας, 1994-1995, τ. 1, σελ. 166-167.

Garland Encyclopedia of World Music, New York, Garland Pub., 1998- , South Asia: The Indian Subcontinent, vol. 5.

New Grove Dictionary of Music and Musicians (2^nd Edition, ed. by S. Sadie), vol. 12, “India”, London, Macmillan, 2001, p. 147-272

Imaging Sound: and Ethnomusicological Study of Music, Art, and Culture in Munghal India, The University of Chicago Press, 1998.

Musikgeschichte in Bildern, Südasien, Bd. 1.4.

Joshi, G.N. Understanding Indian Classical Music, Taraporevala, Bombay, 1977.

Titon, Jeff Todd ed. Worlds of Music: an Introduction to the Music of the World's Peoples, Schirmer, N. York , 1992.

World Music, vol. 2, London, Rough Guides, 2000.

May, Elizabeth, ed. Musics of Many Cultures, University of California Press, Berkeley, 1980.

Δισκογραφία

Garland Encyclopedia of World Music, New York, Garland Pub., 1998- , South Asia: The Indian Subcontinent, vol. 5, (cd).

Poems of Narsinh Mehta, part 3, Bombay, Navras Records, 1996.

Raga Purvi-Kalyan, Pandit Ravi Shankar, France, Ocora, Distribution, Harmonia Mundi, p1995.

Fanfare timbales nagara et haubois shanai, Inde – Rajasthan, Musiciens professionnels populaires, France, Ocora, Distribution, Harmonia Mundi, p1994.

Dhar, Sheila, Voyage intérieur, France, Ocora, Distribution, Harmonia Mundi, p1992.

L. Subranamiam, Le violon de I’ Inde du Sud, France, Ocora, Distribution, Harmonia Mundi, p1988.

Qalbana, Flight of the Soul – Qawwali from Pakistan, Berlin, Wergo, 2001.

Sri Lanka, Musiques rituelles et religieuses, France, Ocora, Distribution, Harmonia Mundi, p1992. 

Αναδημοσίευση από:  http://www.mmb.org.gr/page/?id=2678

Αναδημοσίευση: http://albanaki.blogspot.gr/2013/05/blog-post_7032.html