Από την Εκκλησία της Ελάδος (Συνοδική Επιτροπή επί των Δογματικών και Νομοκανονικών Ζητημάτων 2011 - 2015)
Τοῦ Ἀρχιμ. Κυρίλλου Μισιακούλη, Γραμματέως Συνοδικῆς Έπιτροπῆς Δογματικῶν καὶ Νομοκανονικῶν Ζητημάτων.
Μὲ τὴν διάταξη τοῦ ἐδαφ. δ΄, τῆς παρ. α΄ τοῦ ἄρθρου 1 τοῦ Ν. 1250/1982, "Γιὰ τὴν καθιέρωση τοῦ πολιτικοῦ γάμου" (Φ.Ε.Κ. τ.Α΄/7.5.1982), ὁ νομοθέτης ἐξουσιοδοτεῖ τὴν Ἐκκλησία νὰ καθορίση ἡ ἰδία τὶς προϋποθέσεις τελέσεως τοῦ θρησκευτικοῦ γάμου, ὁ ὁποῖος παραμένει ἐν ἰσχύϊ, ὡς ἰσόκυρος τοῦ πολιτικοῦ, καὶ μετὰ τὴν καθιέρωση τοῦ πολιτικοῦ, ὄχι δὲ μόνον ὡς τύπος ἐλευθέρας ἐπιλογῆς τῶν μελλονύμφων, ἀλλὰ καὶ ὡς ὑποχρέωση τῶν πιστῶν μελῶν τῆς Ἐκκλησίας (ἀσχέτως τῆς τελέσεως ἤ μὴ πολιτικοῦ γάμου), νὰ μὴ παραλείπουν τὴν δι' ἱεροολογίας τοῦ μηστηρίου τοῦ γάμου σύναψη τῆς συζυγίας αὐτῶν. Τὰ ὑπὸ τοῦ Ν. 1250/1982 καταργούμενα γιὰ τὴν τέλεση πολιτικοῦ γάμου κωλύματα, ἐξακολουθοῦν ἰσχύοντα γιὰ τὴν τέλεση θρησκευτικοῦ γάμου, ὡς ἐπὶ τῶν Ἱερῶν Κανόνων ἐρειδόμενα (ΝΓ΄ καὶ ΝΔ΄ τῆς Πενθέκτης Οἰκουμενικῆς Συνόδου, ΙΘ΄ Ἀποστολικός, β΄ τῆς Συνόδου τῆς Νεοκαισαρείας, κγ΄, οε΄, οστ΄, οη΄, οθ΄ καὶ πζ΄ τοῦ Μεγάλου Βασιλείου), καὶ ἑπομένως ἡ ὕπαρξη κάποιων ἐκ τῶν κωλυμάτων τούτων ἐμποδίζει τὴν ἱερολογία τοῦ Γάμου.
Ἐπειδή πολλάκις ἀνακύπτουν προβλήματα καὶ δημιουργεῖται σύγχυση καὶ ἀμφισβήτηση, κατὰ πόσον καὶ ποῖα κωλύματα ἐξακολουθοῦν νὰ ἰσχύουν σήμερα, μετὰ τὴν εἰσαγωγὴ τοῦ Ν. 1250/1982 ὁ ὁποῖος ἐπέφερε ἀλλαγὲς στὸ οἰκογενειακὸ δίκαιο, διασαφεῖται ὅτι, σύμφωνα μὲ τὶς διατάξεις τῆς ὑπ' ἀριθμ. 2320/1982 Συνοδικῆς Ἐγκυκλίου, γιὰ τὴν τέλεση θρησκευτικοῦ γάμου στὴν Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος ἰσχύουν τὰ κάτωθι:
Ὅροι γιὰ τὴ σύναψη γάμου
Γιὰ τὴ σύναψη γάμου ἀπαιτεῖται συμφωνία τὼν μελλονύμφων. Οἱ σχετικὲς δηλώσεις ὑπογράφονται αὐτοπροσώπως καὶ χωρὶς αἵρεση ἤ προθεσμία. Οἱ μελλόνυμφοι πρέπει νὰ ἔχουν συμπλήρωσει τὸ δέκατο ὄγδοο ἔτος (18ο) τῆς ἡλικίας τους.
Στὴν περίπτωση τῶν ἀνηλίκων καὶ πρὶν ἀπὸ τὴ συμπλήρωση αὐτῆς τῆς ἡλικίας, ἄν ἡ τέλεση τοῦ γάμου ἐπιβάλλεται ἀπὸ σπουδαῖο λόγο (π.χ. ἐγκυμοσύνη, ἁρπαγή, κ.λπ.), τὰ πρόσωπα ποὺ ἀσκοῦν τὴν γονικὴ μέριμνα ἤ ἔχουν κατὰ νόμο τὴν ἐπιμέλεια τῶν ἀνηλίκων ὑποβάλλουν ἐγγράφως Αἴτηση στὴν οἰκεία Ἱερὰ Μητρόπολη, ὅτι συγκατατίθενται νὰ τελεσθῆ αὐτὸς ὁ γάμος. Ἡ Αἴτηση μὲ τὰ δικαιολογητικὰ ἤ ἀντίγραφα αὐτῶν διαβιβάζεται ἁρμοδίως στὴν Ἱερὰ Σύνοδο, ἡ ὁποία καὶ ἐγκρίνει τὴν "κατ' οἰκονομίαν" τέλεση τοῦ γάμου. Ἐπίσης, δύναται ὁ ἀνήλικος ἤ ὁ ἔχων τὴ γονικὴ μέριμνα νὰ προσφύγη στὸ ἁρμόδιο Δικαστήριο καὶ νὰ ἐκδώση δικαστικὴ ἀπόφαση, ἡ ὁποία νὰ ἐπιτρέπει τὴν τέλεση τοῦ θρησκευτικοῦ γάμου.
Ὁ ἀνίκανος γιὰ δικαιοπραξία δὲν μπορεῖ νὰ συνάψη γάμο, ἐπιτρέπεται ὅμως ἡ σύναψις γάμου στὸν νομίμως ἀπαγορευμένο.
Τὸ πρόσωπο ποὺ τελεῖ ὑπὸ δικαστικὴ ἀντίληψη συνάπτει γάμο μὲ τὴ συναίνεση τοῦ ἀντιλήπτορά του. Ἄν αὐτὸς ἀρνεῖται νὰ συναινέση, τὸ δικαστήριο μπορεῖ, ἀφοῦ τὸν ακούσει, νὰ δώση τὴν ἄδεια γιὰ τὴ σύναψη τοῦ γάμου, ἐφ' ὅσον τὸ ἐπιβάλλει τὸ συμφέρον αὐτοῦ ποὺ τελεῖ ὑπὸ ἀντίληψη.
Περὶ διαφορᾶς θρησκείας
Κωλύεται ὁ γάμος χριστιανοῦ μετ' ἀλλοθρήσκου.
Περὶ ὑφισταμένου γάμου
Κωλύεται ἡ σύναψις ἑτέρου γάμου, πρὶν ἤ ἀμετακλήτως λυθῆ ὁ ὑφιστάμενος γάμος.
Περὶ τετάρτου γάμου
Κωλύεται ὁ τέταρτος γάμος, προϋπάρξαντος τρίτου ἐγκύρου.
Ἕνεκα συγγενείας ἐξ αἵματος
Κωλύεται ὁ γάμος μετὰ συγγενῶν ἐξ αἵματος, κατ' εὐθεῖαν μὲν γραμμὴν ἀπεριορίστως, ἐκ πλαγίου δὲ μέχρι καὶ τοῦ τετάρτου βαθμοῦ (δ΄), (πρῶτα ἐξαδέλφια).
Ἕνεκα ἀγχιστείας
Κωλύεται ὁ γάμος μετὰ συγγενῶν ἐξ ἀγχιστείας, κατ' εὐθεῖαν μὲν γραμμὴν ἀπεριορίστως, ἐκ πλαγίου δὲ μέχρι καὶ τοῦ τρίτου βαθμοῦ.
Ἐπίσης, κωλύεται ὁ γάμος συγγενοῦς ἐξ αἵματος μέχρι καὶ τοῦ δευτέρου βαθμοῦ τοῦ ἑνὸς τῶν συζύγων μετὰ συγγενοῦς ἐξ αἵματος μέχρι καὶ τοῦ δευτέρου βαθμοῦ τοῦ ἑτέρου συζύγου.
Τὸ κώλυμα ὑφίσταται καὶ μετὰ τὴν λύσιν ἤ ἀκύρωσιν τοῦ γάμου, ἐξ οὗ παρήχθη τὸ κώλυμα. Ἔτσι, π.χ. δὲν δύναται ὁ σύζυγος νὰ λάβη ὡς σύζυγον τὴν ἀδελφὴ τῆς πρώην συζύγου του. Στὴν περίπτωση αὐτὴ ἐμπίπτει καὶ ἡ ἀπαγόρευσις τῆς τελέσεως θρησκευτικοῦ γάμου ἀδελφῶν μὲ δύο ἀδελφές, εἴτε ἐπὶ ταυτοχρόνως γενησομένου γάμου, πολλῷ δὲ μᾶλλον στὴν περίπτωση ποὺ ἤδη ἔχει τελεσθεῖ ὁ ἕνας γάμος, τοῦ κανόντος μὴ διακρίνοντος (ΝΔ΄ τῆς Πενθέκτης).
Ἕνεκα ἐξωγάμου συγγενείας
Συγγένεια ὡς πρὸς τὰ κωλύματα τοῦ γάμου ὑφίσταται, ὡσαύτως, μεταξὺ τοῦ ἐξωγάμου τέκνου (ἤ ὅπως τὰ ἀναφέρει ὁ νόμος σήμερα, τέκνο γεννημένο χωρὶς γάμο τῶν γονέων του) ἤ τῶν κατιόντων αὐτοῦ καὶ τοῦ ἐξ ἀναγνωρίσεως πατρὸς ἤ τῶν ἐξ αἵματος συγγενῶν αὐτοῦ.
Έξ υἱοθεσίας
Κωλύεται ὁ γάμος τοῦ υἱοθετήσαντος ἤ τῶν κατιόντων αὐτοῦ μετᾶ τοῦ υἱοθετηθέντος. Τὸ κώλυμα ὑφίσταται καὶ μετὰ τὴν λύσιν τῆς υἱοθεσίας.
Ἕνεκα τοῦ Βαπτίσματος
(πνευματικὴ συγγένεια)
Κωλύεται ὁ γάμος μεταξύ τοῦ (τῆς) ἀναδόχου (νονοῦ) καὶ τοῦ (τῆς) βαπτισθέντος ἤ τῶν γονέων του καὶ τἀνάπαλιν. Πνευματικοὶ ἀδελφοὶ δὲ λογίζονται, ἐκεῖνοι, οἱ ὁποῖοι ἔχουν κοινὸ ἀνάδοχο, καὶ ἐπιτρέπεται ἡ τέλεση θρησκευτικοῦ γάμου στὶς περιπτώσεις αὐτές. (ΝΓ΄ τῆς Πενθὲκτης).
Ἕνεκα ἐπιτροπείας
Κωλύεται ὁ γάμος τοῦ ἐπιτρόπου ἤ καὶ κατιόντων αὐτοῦ μετὰ τοῦ ἐπιτρεπομένου μέχρι τῆς ὁριστικῆς λογοδοσίας τοῦ ἐπιτρόπου.
Περὶ γάμου Κληρικῶν καὶ Μοναχῶν
Κωλύεται ὁ γάμος (μετὰ τὴν χειροτονίαν) κληρικῶν παντὸς βαθμοῦ καὶ (ὁ μετὰ τὴν ἀπόκαρσιν) μοναχῶν τῆς Ὀρθοδόξου Ἀνατολικῆς Ἐκκλησίας.( ΣΤ τῆς Πενθέκτης, 1ος τῆς Νεοκαισαρείας).
Γάμος μετὰ ἑτεροδόξου
(μεικτὸς γάμος)
Ἐπὶ θρησκευτικοῦ γάμου ὀρθοδόξου μετὰ ἑτεροδόξου (μεικτὸς γάμος), τελουμένου πάντοτε κατ' οἰκονομίαν, ἡ ἱεροτελεστία γίνεται κατὰ τοὺς τύπους τῆς Ἀνατολικῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, ὑποχρεωτικῶς, καὶ τὶς διατυπώσεις περὶ μεικτῶν γάμων, ἀνεξαρτήτως ἐὰν τελεσθῆ καὶ κατὰ τὸν τύπο τοῦ δόγματος τοῦ ἑτεροδόξου μέλους.
Ἐπὶ κωλυμάτων, ἡ Ἐκκλησία δύναται νὰ ἐφαρμόζη τὴν οἰκονομία κατὰ περίπτωση καὶ κατὰ τὴν κρίση καὶ ποιμαντορικἠ σύνεση τοῦ οἰκείου Μητροπολίτου ἤ τῆς Ἱερᾶς Συνόδου (σύμφωνα καὶ πρὸς τὴν μέχρι σήμερα ἀκολουθουμένη ἐκκλησιαστικὴ πρακτική).
Διὰ τοῦτο οἱ ἐφημέριοι ὀφείλουν, σὲ περίπτωση κατὰ τὴν ὁποῖα ἔχουν τὴν ὁποιαδήποτε ἀμφιβολία σχετικὰ μὲ τὴν ὕπαρξη κάποιου κωλύματος ἤ μή, νὰ ἀποφεύγουν ὑποκειμενικὲς κρίσεις καὶ νὰ ἀπευθύνονται στὴν οἰκεία Ἱερἀ Μητρόπολη, γιὰ νὰ λαμβάνουν ἔγκυρη ἀπάντηση.
Ὅσον ἀφορᾶ τὴν διαδικασία ἐκδόσεως ἀδείας γάμου, δηλ. τὴν γνωστοποίηση διὰ τοῦ τύπου, τὴν συνάριθμηση ἤ μὴ προηγουμένων τελεσθέντων καὶ λυθέντων γάμων, τὴν σύνταξη δηλώσεως τοῦ γάμου πρὸς τὸ Ληξιαρεῖο καιὶ πολλὰ ἄλλα θέματα, τά ὁποία ρυθμίζονται λεπτομερῶς ἀπὸ τὴν ὑπ' ἀριθμ. 2320/1982 Συνοδικὴ Ἐγκύκλιο.
Γιὰ τὴν τέλεση Θρησκευτικοκῦ γάμου ἀπαραίτητη προϋπόθεση ἀποτελεῖ ἡ ἔκδοση τῆς Ἐπισκοπικῆς ἀδείας, τὴν ὁποία πρέπει οἱ μελλόνυμφοι νὰ προσκομίζουν στὸν οἰκεῖο ἐφημέριο. Τὴν εὐθύνη τῆς διακριβώσεως ὑπάρξεως ἤ μὴ κωλυμάτων, κατὰ τὸ Κανονικὸν Δίκαιον τῆς Ἐκκλησίας, γιὰ τὸν θρησκευτικὸ γάμο, ἔναντι τοῦ Ἐπισκόπου ἔχει ὁ ὑπογράφων τὴν αἴτηση ἐκδόσεως ἀδείας ἐφημέριος. Ἡ τέλεση θρησκευτικοῦ γάμου ἄνευ Ἐπισκοπικῆς Ἀδείας συνεπάγεται γιὰ τὸν ὑπεύθυνο ἐφημέριο βαρειὲς κανονικὲς κυρώσεις, κατὰ τὶς διατάξεις τοῦ ἄρθρου 49 τοῦ Νόμου 590/1977 "Περὶ τοῦ Καταστατικοῦ Χάρτου τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος":
"1. Ἡ ἱερολογία τοῦ γάμου τελεῖται μετὰ προτέραν ἔγγραφον ἄδειαν τοῦ Ἀρχιερέως τοῦ τόπου τῆς τελέσεως ἤ τοῦ ἐπιτρόπου αὐτοῦ. Διὰ τὴν χορήγησιν τῆς ἀδείας ἐπιτρέπεται καὶ προηγουμένη ἔγγραφος ὑπεύθυνος δήλωσις τῶν μελλονύμφων περὶ μὴ ὑπάρξεως ὡς πρὸς αὐτοὺς ἀναβλητικοῦ ἤ ἀνατρεπτικοῦ τινος κωλύματος. Διὰ κανονιστικῶν ἀποφάσεων τῆς Δ.Ι.Σ. θέλει καθορισθῆ, κατὰ τὴν κειμένην νομοθεσίαν, ἡ διαδικασία χορηγήσεως ἀδείας γάμου.
2. Εἰς τὸν ἄνευ ἐπισκοπικῆς ἀδείας τελέσαντα γάμον ἱερέα ἐπιβάλλεται, ἐκτὸς τῶν εἰς τοῦτον ἐπιβαλλομένων ὑπὸ τῶν ἐκκλησιαστικῶν δικαστηρίων κανονικῶν ποινῶν, καὶ ποινὴ φυλακίσεως μέχρις ἑνὸς ἔτους.
3. Ἡ κεχωρισμένως ἀπὸ τῆς τελέσεως τοῦ μυστηρίου τοῦ γάμου ἱερολογία τῆς μνηστείας ἀπαγορεύεται, κηρύσσεται δὲ πνευματικῶς ἄκυρος ὑπὸ τοῦ Ἀρχιερέως τοῦ τόπου, ἔνθα αὕτη ἐτελέσθη. Εἰς τὸν τελέσαντα τὴν ἱερολογίαν ἱερέα ἐπιβάλλεται ποινὴ ἀργίας μέχρις ἐνὸς ἔτους καὶ στέρησις τοῦ ἡμίσεος τοῦ μισθοῦ αὐτοῦ, ὡς καὶ φυλάκισις μέχρις ἑνὸς ἔτους.
4. Τὰ τῶν γάμων, κατὰ μὲν τὸ πολιτικὸν μέρος, ὑπάγονται εἰς τὰ πολιτικὰ δικαστήρια, κατὰ δὲ πνευματικόν, εἰς τὰς Ἐκκλησιαστικὰς Ἀρχάς".
Τοῦ Ἀρχιμ. Κυρίλλου Μισιακούλη, Γραμματέως Συνοδικῆς Έπιτροπῆς Δογματικῶν καὶ Νομοκανονικῶν Ζητημάτων.
Μὲ τὴν διάταξη τοῦ ἐδαφ. δ΄, τῆς παρ. α΄ τοῦ ἄρθρου 1 τοῦ Ν. 1250/1982, "Γιὰ τὴν καθιέρωση τοῦ πολιτικοῦ γάμου" (Φ.Ε.Κ. τ.Α΄/7.5.1982), ὁ νομοθέτης ἐξουσιοδοτεῖ τὴν Ἐκκλησία νὰ καθορίση ἡ ἰδία τὶς προϋποθέσεις τελέσεως τοῦ θρησκευτικοῦ γάμου, ὁ ὁποῖος παραμένει ἐν ἰσχύϊ, ὡς ἰσόκυρος τοῦ πολιτικοῦ, καὶ μετὰ τὴν καθιέρωση τοῦ πολιτικοῦ, ὄχι δὲ μόνον ὡς τύπος ἐλευθέρας ἐπιλογῆς τῶν μελλονύμφων, ἀλλὰ καὶ ὡς ὑποχρέωση τῶν πιστῶν μελῶν τῆς Ἐκκλησίας (ἀσχέτως τῆς τελέσεως ἤ μὴ πολιτικοῦ γάμου), νὰ μὴ παραλείπουν τὴν δι' ἱεροολογίας τοῦ μηστηρίου τοῦ γάμου σύναψη τῆς συζυγίας αὐτῶν. Τὰ ὑπὸ τοῦ Ν. 1250/1982 καταργούμενα γιὰ τὴν τέλεση πολιτικοῦ γάμου κωλύματα, ἐξακολουθοῦν ἰσχύοντα γιὰ τὴν τέλεση θρησκευτικοῦ γάμου, ὡς ἐπὶ τῶν Ἱερῶν Κανόνων ἐρειδόμενα (ΝΓ΄ καὶ ΝΔ΄ τῆς Πενθέκτης Οἰκουμενικῆς Συνόδου, ΙΘ΄ Ἀποστολικός, β΄ τῆς Συνόδου τῆς Νεοκαισαρείας, κγ΄, οε΄, οστ΄, οη΄, οθ΄ καὶ πζ΄ τοῦ Μεγάλου Βασιλείου), καὶ ἑπομένως ἡ ὕπαρξη κάποιων ἐκ τῶν κωλυμάτων τούτων ἐμποδίζει τὴν ἱερολογία τοῦ Γάμου.
Ἐπειδή πολλάκις ἀνακύπτουν προβλήματα καὶ δημιουργεῖται σύγχυση καὶ ἀμφισβήτηση, κατὰ πόσον καὶ ποῖα κωλύματα ἐξακολουθοῦν νὰ ἰσχύουν σήμερα, μετὰ τὴν εἰσαγωγὴ τοῦ Ν. 1250/1982 ὁ ὁποῖος ἐπέφερε ἀλλαγὲς στὸ οἰκογενειακὸ δίκαιο, διασαφεῖται ὅτι, σύμφωνα μὲ τὶς διατάξεις τῆς ὑπ' ἀριθμ. 2320/1982 Συνοδικῆς Ἐγκυκλίου, γιὰ τὴν τέλεση θρησκευτικοῦ γάμου στὴν Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος ἰσχύουν τὰ κάτωθι:
Ὅροι γιὰ τὴ σύναψη γάμου
Γιὰ τὴ σύναψη γάμου ἀπαιτεῖται συμφωνία τὼν μελλονύμφων. Οἱ σχετικὲς δηλώσεις ὑπογράφονται αὐτοπροσώπως καὶ χωρὶς αἵρεση ἤ προθεσμία. Οἱ μελλόνυμφοι πρέπει νὰ ἔχουν συμπλήρωσει τὸ δέκατο ὄγδοο ἔτος (18ο) τῆς ἡλικίας τους.
Στὴν περίπτωση τῶν ἀνηλίκων καὶ πρὶν ἀπὸ τὴ συμπλήρωση αὐτῆς τῆς ἡλικίας, ἄν ἡ τέλεση τοῦ γάμου ἐπιβάλλεται ἀπὸ σπουδαῖο λόγο (π.χ. ἐγκυμοσύνη, ἁρπαγή, κ.λπ.), τὰ πρόσωπα ποὺ ἀσκοῦν τὴν γονικὴ μέριμνα ἤ ἔχουν κατὰ νόμο τὴν ἐπιμέλεια τῶν ἀνηλίκων ὑποβάλλουν ἐγγράφως Αἴτηση στὴν οἰκεία Ἱερὰ Μητρόπολη, ὅτι συγκατατίθενται νὰ τελεσθῆ αὐτὸς ὁ γάμος. Ἡ Αἴτηση μὲ τὰ δικαιολογητικὰ ἤ ἀντίγραφα αὐτῶν διαβιβάζεται ἁρμοδίως στὴν Ἱερὰ Σύνοδο, ἡ ὁποία καὶ ἐγκρίνει τὴν "κατ' οἰκονομίαν" τέλεση τοῦ γάμου. Ἐπίσης, δύναται ὁ ἀνήλικος ἤ ὁ ἔχων τὴ γονικὴ μέριμνα νὰ προσφύγη στὸ ἁρμόδιο Δικαστήριο καὶ νὰ ἐκδώση δικαστικὴ ἀπόφαση, ἡ ὁποία νὰ ἐπιτρέπει τὴν τέλεση τοῦ θρησκευτικοῦ γάμου.
Ὁ ἀνίκανος γιὰ δικαιοπραξία δὲν μπορεῖ νὰ συνάψη γάμο, ἐπιτρέπεται ὅμως ἡ σύναψις γάμου στὸν νομίμως ἀπαγορευμένο.
Τὸ πρόσωπο ποὺ τελεῖ ὑπὸ δικαστικὴ ἀντίληψη συνάπτει γάμο μὲ τὴ συναίνεση τοῦ ἀντιλήπτορά του. Ἄν αὐτὸς ἀρνεῖται νὰ συναινέση, τὸ δικαστήριο μπορεῖ, ἀφοῦ τὸν ακούσει, νὰ δώση τὴν ἄδεια γιὰ τὴ σύναψη τοῦ γάμου, ἐφ' ὅσον τὸ ἐπιβάλλει τὸ συμφέρον αὐτοῦ ποὺ τελεῖ ὑπὸ ἀντίληψη.
Περὶ διαφορᾶς θρησκείας
Κωλύεται ὁ γάμος χριστιανοῦ μετ' ἀλλοθρήσκου.
Περὶ ὑφισταμένου γάμου
Κωλύεται ἡ σύναψις ἑτέρου γάμου, πρὶν ἤ ἀμετακλήτως λυθῆ ὁ ὑφιστάμενος γάμος.
Περὶ τετάρτου γάμου
Κωλύεται ὁ τέταρτος γάμος, προϋπάρξαντος τρίτου ἐγκύρου.
Ἕνεκα συγγενείας ἐξ αἵματος
Κωλύεται ὁ γάμος μετὰ συγγενῶν ἐξ αἵματος, κατ' εὐθεῖαν μὲν γραμμὴν ἀπεριορίστως, ἐκ πλαγίου δὲ μέχρι καὶ τοῦ τετάρτου βαθμοῦ (δ΄), (πρῶτα ἐξαδέλφια).
Ἕνεκα ἀγχιστείας
Κωλύεται ὁ γάμος μετὰ συγγενῶν ἐξ ἀγχιστείας, κατ' εὐθεῖαν μὲν γραμμὴν ἀπεριορίστως, ἐκ πλαγίου δὲ μέχρι καὶ τοῦ τρίτου βαθμοῦ.
Ἐπίσης, κωλύεται ὁ γάμος συγγενοῦς ἐξ αἵματος μέχρι καὶ τοῦ δευτέρου βαθμοῦ τοῦ ἑνὸς τῶν συζύγων μετὰ συγγενοῦς ἐξ αἵματος μέχρι καὶ τοῦ δευτέρου βαθμοῦ τοῦ ἑτέρου συζύγου.
Τὸ κώλυμα ὑφίσταται καὶ μετὰ τὴν λύσιν ἤ ἀκύρωσιν τοῦ γάμου, ἐξ οὗ παρήχθη τὸ κώλυμα. Ἔτσι, π.χ. δὲν δύναται ὁ σύζυγος νὰ λάβη ὡς σύζυγον τὴν ἀδελφὴ τῆς πρώην συζύγου του. Στὴν περίπτωση αὐτὴ ἐμπίπτει καὶ ἡ ἀπαγόρευσις τῆς τελέσεως θρησκευτικοῦ γάμου ἀδελφῶν μὲ δύο ἀδελφές, εἴτε ἐπὶ ταυτοχρόνως γενησομένου γάμου, πολλῷ δὲ μᾶλλον στὴν περίπτωση ποὺ ἤδη ἔχει τελεσθεῖ ὁ ἕνας γάμος, τοῦ κανόντος μὴ διακρίνοντος (ΝΔ΄ τῆς Πενθέκτης).
Ἕνεκα ἐξωγάμου συγγενείας
Συγγένεια ὡς πρὸς τὰ κωλύματα τοῦ γάμου ὑφίσταται, ὡσαύτως, μεταξὺ τοῦ ἐξωγάμου τέκνου (ἤ ὅπως τὰ ἀναφέρει ὁ νόμος σήμερα, τέκνο γεννημένο χωρὶς γάμο τῶν γονέων του) ἤ τῶν κατιόντων αὐτοῦ καὶ τοῦ ἐξ ἀναγνωρίσεως πατρὸς ἤ τῶν ἐξ αἵματος συγγενῶν αὐτοῦ.
Έξ υἱοθεσίας
Κωλύεται ὁ γάμος τοῦ υἱοθετήσαντος ἤ τῶν κατιόντων αὐτοῦ μετᾶ τοῦ υἱοθετηθέντος. Τὸ κώλυμα ὑφίσταται καὶ μετὰ τὴν λύσιν τῆς υἱοθεσίας.
Ἕνεκα τοῦ Βαπτίσματος
(πνευματικὴ συγγένεια)
Κωλύεται ὁ γάμος μεταξύ τοῦ (τῆς) ἀναδόχου (νονοῦ) καὶ τοῦ (τῆς) βαπτισθέντος ἤ τῶν γονέων του καὶ τἀνάπαλιν. Πνευματικοὶ ἀδελφοὶ δὲ λογίζονται, ἐκεῖνοι, οἱ ὁποῖοι ἔχουν κοινὸ ἀνάδοχο, καὶ ἐπιτρέπεται ἡ τέλεση θρησκευτικοῦ γάμου στὶς περιπτώσεις αὐτές. (ΝΓ΄ τῆς Πενθὲκτης).
Ἕνεκα ἐπιτροπείας
Κωλύεται ὁ γάμος τοῦ ἐπιτρόπου ἤ καὶ κατιόντων αὐτοῦ μετὰ τοῦ ἐπιτρεπομένου μέχρι τῆς ὁριστικῆς λογοδοσίας τοῦ ἐπιτρόπου.
Περὶ γάμου Κληρικῶν καὶ Μοναχῶν
Κωλύεται ὁ γάμος (μετὰ τὴν χειροτονίαν) κληρικῶν παντὸς βαθμοῦ καὶ (ὁ μετὰ τὴν ἀπόκαρσιν) μοναχῶν τῆς Ὀρθοδόξου Ἀνατολικῆς Ἐκκλησίας.( ΣΤ τῆς Πενθέκτης, 1ος τῆς Νεοκαισαρείας).
Γάμος μετὰ ἑτεροδόξου
(μεικτὸς γάμος)
Ἐπὶ θρησκευτικοῦ γάμου ὀρθοδόξου μετὰ ἑτεροδόξου (μεικτὸς γάμος), τελουμένου πάντοτε κατ' οἰκονομίαν, ἡ ἱεροτελεστία γίνεται κατὰ τοὺς τύπους τῆς Ἀνατολικῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, ὑποχρεωτικῶς, καὶ τὶς διατυπώσεις περὶ μεικτῶν γάμων, ἀνεξαρτήτως ἐὰν τελεσθῆ καὶ κατὰ τὸν τύπο τοῦ δόγματος τοῦ ἑτεροδόξου μέλους.
Ἐπὶ κωλυμάτων, ἡ Ἐκκλησία δύναται νὰ ἐφαρμόζη τὴν οἰκονομία κατὰ περίπτωση καὶ κατὰ τὴν κρίση καὶ ποιμαντορικἠ σύνεση τοῦ οἰκείου Μητροπολίτου ἤ τῆς Ἱερᾶς Συνόδου (σύμφωνα καὶ πρὸς τὴν μέχρι σήμερα ἀκολουθουμένη ἐκκλησιαστικὴ πρακτική).
Διὰ τοῦτο οἱ ἐφημέριοι ὀφείλουν, σὲ περίπτωση κατὰ τὴν ὁποῖα ἔχουν τὴν ὁποιαδήποτε ἀμφιβολία σχετικὰ μὲ τὴν ὕπαρξη κάποιου κωλύματος ἤ μή, νὰ ἀποφεύγουν ὑποκειμενικὲς κρίσεις καὶ νὰ ἀπευθύνονται στὴν οἰκεία Ἱερἀ Μητρόπολη, γιὰ νὰ λαμβάνουν ἔγκυρη ἀπάντηση.
Ὅσον ἀφορᾶ τὴν διαδικασία ἐκδόσεως ἀδείας γάμου, δηλ. τὴν γνωστοποίηση διὰ τοῦ τύπου, τὴν συνάριθμηση ἤ μὴ προηγουμένων τελεσθέντων καὶ λυθέντων γάμων, τὴν σύνταξη δηλώσεως τοῦ γάμου πρὸς τὸ Ληξιαρεῖο καιὶ πολλὰ ἄλλα θέματα, τά ὁποία ρυθμίζονται λεπτομερῶς ἀπὸ τὴν ὑπ' ἀριθμ. 2320/1982 Συνοδικὴ Ἐγκύκλιο.
Γιὰ τὴν τέλεση Θρησκευτικοκῦ γάμου ἀπαραίτητη προϋπόθεση ἀποτελεῖ ἡ ἔκδοση τῆς Ἐπισκοπικῆς ἀδείας, τὴν ὁποία πρέπει οἱ μελλόνυμφοι νὰ προσκομίζουν στὸν οἰκεῖο ἐφημέριο. Τὴν εὐθύνη τῆς διακριβώσεως ὑπάρξεως ἤ μὴ κωλυμάτων, κατὰ τὸ Κανονικὸν Δίκαιον τῆς Ἐκκλησίας, γιὰ τὸν θρησκευτικὸ γάμο, ἔναντι τοῦ Ἐπισκόπου ἔχει ὁ ὑπογράφων τὴν αἴτηση ἐκδόσεως ἀδείας ἐφημέριος. Ἡ τέλεση θρησκευτικοῦ γάμου ἄνευ Ἐπισκοπικῆς Ἀδείας συνεπάγεται γιὰ τὸν ὑπεύθυνο ἐφημέριο βαρειὲς κανονικὲς κυρώσεις, κατὰ τὶς διατάξεις τοῦ ἄρθρου 49 τοῦ Νόμου 590/1977 "Περὶ τοῦ Καταστατικοῦ Χάρτου τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος":
"1. Ἡ ἱερολογία τοῦ γάμου τελεῖται μετὰ προτέραν ἔγγραφον ἄδειαν τοῦ Ἀρχιερέως τοῦ τόπου τῆς τελέσεως ἤ τοῦ ἐπιτρόπου αὐτοῦ. Διὰ τὴν χορήγησιν τῆς ἀδείας ἐπιτρέπεται καὶ προηγουμένη ἔγγραφος ὑπεύθυνος δήλωσις τῶν μελλονύμφων περὶ μὴ ὑπάρξεως ὡς πρὸς αὐτοὺς ἀναβλητικοῦ ἤ ἀνατρεπτικοῦ τινος κωλύματος. Διὰ κανονιστικῶν ἀποφάσεων τῆς Δ.Ι.Σ. θέλει καθορισθῆ, κατὰ τὴν κειμένην νομοθεσίαν, ἡ διαδικασία χορηγήσεως ἀδείας γάμου.
2. Εἰς τὸν ἄνευ ἐπισκοπικῆς ἀδείας τελέσαντα γάμον ἱερέα ἐπιβάλλεται, ἐκτὸς τῶν εἰς τοῦτον ἐπιβαλλομένων ὑπὸ τῶν ἐκκλησιαστικῶν δικαστηρίων κανονικῶν ποινῶν, καὶ ποινὴ φυλακίσεως μέχρις ἑνὸς ἔτους.
3. Ἡ κεχωρισμένως ἀπὸ τῆς τελέσεως τοῦ μυστηρίου τοῦ γάμου ἱερολογία τῆς μνηστείας ἀπαγορεύεται, κηρύσσεται δὲ πνευματικῶς ἄκυρος ὑπὸ τοῦ Ἀρχιερέως τοῦ τόπου, ἔνθα αὕτη ἐτελέσθη. Εἰς τὸν τελέσαντα τὴν ἱερολογίαν ἱερέα ἐπιβάλλεται ποινὴ ἀργίας μέχρις ἐνὸς ἔτους καὶ στέρησις τοῦ ἡμίσεος τοῦ μισθοῦ αὐτοῦ, ὡς καὶ φυλάκισις μέχρις ἑνὸς ἔτους.
4. Τὰ τῶν γάμων, κατὰ μὲν τὸ πολιτικὸν μέρος, ὑπάγονται εἰς τὰ πολιτικὰ δικαστήρια, κατὰ δὲ πνευματικόν, εἰς τὰς Ἐκκλησιαστικὰς Ἀρχάς".
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.