Υπάρχει η δικιά μου Ελλάδα;

Ανακάλυψα στο ίντερνετ ένα κατηχητικό βοήθημα της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών το οποίο έχει επιμεληθεί ο Πρωτ. Θεμιστοκλής Μουρτζανός με θέμα : 

Σύγχρονα τραγούδια: αφορμή συζήτησης με τους νέους μας
(συνέχεια)

 

Θέμα 23: Υπάρχει η δικιά μου Ελλάδα;

Στοχοθεσία: Α. Για την Παράδοσή μας η Εκκλησία, χωρίς να ταυτίζεται με την πατρίδα, την διασώζει ως στοιχείο της ταυτότητας του ανθρώπου και της ανάγκης του να ανήκει. Σε μια εποχή  που περιφρονεί ουσιαστικά την έννοια της πατρίδας, χάριν της παγκοσμιοποίησης και του αμερικάνικου τρόπου ζωής, όποιος πιστεύει στο Χριστό, διασώζει και το στοιχείο της φιλοπατρίας χωρίς να γίνεται φανατικός

Β. Η αγάπη για την πατρίδα δεν σημαίνει μίσος για τις πατρίδες των άλλων

Η δικιά μου

(Μουσική, στίχοι, ερμηνεία Ν. Πορτοκάλογλου, από τον δίσκο των Φατμέ Ταξίδι)

Δεν είναι το σχολείο και το Πολυτεχνείο, δεν είναι το εθνικό ωδείο!

Δεν είναι το Μουσείο, ιστορικό μνημείο, δεν είναι γραφικό τοπίο!

Δεν είναι τα Αρχαία, Θρησκευτικά και Νέα, δεν είναι η ένδοξη σημαία!

Δεν είναι εκείνη η όψη και του σπαθιού η κόψη,

Εγώ αλλιώς την έχω νιώσει!

Το μέτρο και το πάθος είναι η δικιά μου Ελλάδα,

Ούτε σωστό ούτε λάθος,

μια δροσερή λιακάδα, είναι η δικιά μου Ελλάδα!

Αθήνα κι επαρχία, τυφλή εργολαβία η εθνική ενδυμασία!

Χαμένες παραδόσεις κι ατέλειωτες πιστώσεις, το νεκρό πώς να τον σώσεις;

Το μέτρο και το πάθος είναι η δικιά μου Ελλάδα,

Ούτε σωστό ούτε λάθος,

μια δροσερή λιακάδα, είναι η δικιά μου Ελλάδα!

Ηλεκτρικά κλαρίνα, ουίσκι και ρετσίνα, απ’  όλα έχει η βιτρίνα!

Γιατί να με πειράζει, που ρούχα όλο αλλάζει, η ψυχούλα της με νοιάζει!

Το μέτρο και το πάθος είναι η δικιά μου Ελλάδα,

Ούτε σωστό ούτε λάθος,

μια δροσερή λιακάδα, είναι η δικιά μου Ελλάδα!

Ερμηνευτικά σχόλια:

Σχολείο – Πολυτεχνείο –εθνικό ωδείο: η σχολική, η πανεπιστημιακή, η εξωσχολική μόρφωση

Μουσείο –ιστορικό μνημείο –γραφικό τοπίο: Οι επισκέψεις για να μάθουμε την ιστορία και την ομορφιά του τόπου μας

Αρχαία, Θρησκευτικά, Νέα: Η ιστορική συνέχεια του Ελληνισμού, την οποία μας προβάλλουν ως Ελλάδα οι μεγάλοι

Όψη –Κόψη: Οι γνωστοί στίχοι του Διονυσίου Σολωμού από τον εθνικό ύμνο, που μαθαίνουμε στο σχολείο, στις παρελάσεις, στα αθλητικά γεγονότα. Ούτε κι αυτοί οι στίχοι εξαντλούν την Ελλάδα!

Εγώ αλλιώς την έχω νιώσει: Μια διαφορετική εικόνα της Ελλάδας, η προσωπική Ελλάδα, η αίσθηση του ανήκειν σε μια χώρα που δεν περιορίζεται στο Fame Story και το Dream Show. Πόσοι από μας έχουν αίσθηση και ζητούν την προσωπική Ελλάδα;

Το μέτρο και το πάθος είναι η δικιά μου Ελλάδα: «Μέτρον άριστον» έλεγαν οι αρχαίοι ημών πρόγονοι. Το μέτρο είναι η μεσότητα, όχι η υπερβολή, ούτε το μίσος ούτε η εξάρτηση. Το πάθος είναι να αγαπάς τον χώρο στον οποίο ανήκεις, αλλά και κάθε τι το οποίο επιλέγεις, μια διαφορετική άποψη για την Ελλάδα

Ούτε σωστό ούτε λάθος: όχι το ορθό ή το λάθος όπως μας το παριστάνουν, αλλά αυτό που υπαγορεύει η πίστη μας, ο πολιτισμός μας, το ήθος μας

Μια δροσερή λιακάδα: η ομορφιά του φωτός, δροσίζει τις ψυχές, η αναζήτηση του φωτός (Ο Σεφέρης μιλά για την Ελλάδα ως φως, νερό και πέτρα)

Αθήνα κι επαρχία, τυφλή εργολαβία, η εθνική ενδυμασία: το πολιτιστικό χάσμα μεταξύ της Αθήνας και της επαρχίας που ενώνουν οι εργολάβοι! Η ανακατανομή του εθνικού πλούτου, που έχει κάνει την επαρχία πλούσια, ιδίως τους ανθρώπους του κάμπου ή του τουρισμού. Η ενδυμασία μας έργο εργολάβων, αυτή είναι η σημαία μας, το χρήμα

Παραδόσεις-πιστώσεις-νεκρός: Οι παραδόσεις των έργων, οι πιστώσεις από τα ευρωπαϊκά προγράμματα που δεν μπορούν να σώσουν την νεκρή αίσθηση του πολιτισμού μας και της παράδοσής μας. Ο πολιτισμός μας δεν είναι φολκλορισμός, δηλαδή κλαρίνα, ενδυμασίες και νησιώτικα τραγούδια, αλλά έχει ήθος και αξίες

Κλαρίνα –ουίσκι –ρετσίνα: Η αποθέωση της κακογουστιάς, του κιτς, της προχειρότητας, η μόδα που δεν έχει ήθος

Η ψυχούλα της με νοιάζει: Αυτό είναι το τελικό ζητούμενο, η ψυχή της πατρίδας μας, η προσωπική μας σχέση με την ψυχή της Ελλάδας, που δεν είναι άλλη από τις αξίες, την αγάπη, τη φιλοξενία, την αρχοντιά, το «Χαίρειν μετά χαιρόντων και κλαίειν μετά κλαιόντων», την αγάπη γα το ωραίο

Συμπεράσματα - Ερωτήσεις

1. Το πρόβλημα της εποχής μας σχετικά με την έννοια της πατρίδας είναι ότι την αγάπη γι’ αυτήν την ταυτίζουμε  με τον εθνικισμό –σωβινισμό, ενώ υπάρχει η έννοια της φιλοπατρίας. Δεν είναι κακό να αγαπά κανείς την πατρίδα του και να είναι περήφανος γι’ αυτή. Το πρόβλημα είναι μόνο όταν μισεί τις πατρίδες των άλλων και όταν δεν βλέπει τα σφάλματα της πατρίδας του.

2. Το πρόβλημα της εποχής μας είναι ότι δεν εμπνέει αγάπη για την πατρίδα μας, αλλά μιλά για ένα ευρύτερο μόρφωμα που ονομάζεται κοινωνία των πολιτών, στην οποία δεν υπάρχει η αίσθηση του ανήκειν, της ταυτότητας, της ομάδας. Έχει αξία να γνωρίζουμε τι αποτελεί την ουσία της πατρίδας, που είναι η κοινή ιστορία, η γλώσσα, η θρησκευτικότητα, τα έθιμα και οι παραδόσεις, αλλά και η κοινή πορεία προς την πρόοδο. Σκοπός μας είναι και η κατάθεση μιας πρότασης για όλο τον κόσμο, γιατί δεν παύουμε να έχουμε και παρελθόν και διαφορετικότητα

3. Η Εκκλησία δεν έχει χαρακτήρα εθνικό ή εθνοφυλετικό. Η ιδιότητα του χριστιανού προηγείται οιασδήποτε άλλης ιδιότητας. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι δεν δέχεται την έννοια της πατρίδας, ως στοιχείου της προσωπικής ταυτότητας του καθενός. Δεν την απολυτοποιεί. Την διασώζει, χωρίς να την θεωρεί το σημαντικότερο στοιχείο της ανθρώπινης ζωής

4. Η Εκκλησία ευλογεί τα όπλα για την πατρίδα μόνο όταν πρόκειται για αμυντικό πόλεμο

5. Ένα άλλο μεγάλο πρόβλημα σε σχέση με την πατρίδα μας είναι και το πώς κατανοούμε την έννοια του πολιτισμού. Η πίστη, η γλώσσα, ο στοχασμός, η ιστορία, η λαϊκή τέχνη, το τραγούδι, ο χορός, τα έθιμα, αποτελούν πολιτισμό. Αυτό όμως σημαίνει στάση ζωής και όχι ανάμνηση του παρελθόντος. Η πίστη είναι ζωντανό στοιχείο, το ίδιο και ο πολιτισμός

6. Ποια είναι η δική μας σχέση με την πατρίδα μας; Έχουμε γνώση των αξιών της;

7. Η Εκκλησία διακατέχεται από εθνικιστικό πνεύμα;

8. Η Εκκλησία ευλογεί τα όπλα για την πατρίδα;

9. Τι νιώθουμε για τον πολιτισμό μας;

Βοηθητικό κείμενο

«Ο πολιτισμός περνάει, όπως το ιώδιο πάνω στις πονεμένες περιοχές για να τις ιάνει, έως ότου κάποιος καινούριος τραυματοποιός παρουσιαστεί και επαναληφθεί η ίδια η ιστορία, κι έχει ο Θεός. Επειδή άπαξ και κάποιος επέτυχε –στον πολιτισμό εννοώ-, δεν μπορεί παρά να επανέλθει. Μετά μυριάδες χρόνια θα επανέλθει»!

(Οδ. Ελύτη, Ο κήπος με τις αυταπάτες, σελ. 66)

Πηγή