Η φυγή δεν είναι λύση ή μήπως είναι;

Ανακάλυψα στο ίντερνετ ένα κατηχητικό βοήθημα της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών το οποίο έχει επιμεληθεί ο Πρωτ. Θεμιστοκλής Μουρτζανός με θέμα : 

Σύγχρονα τραγούδια: αφορμή συζήτησης με τους νέους μας
(συνέχεια)

Θέμα 10: Η φυγή δεν είναι λύση ή μήπως είναι;

Στοχοθεσία: Α. Να σπουδάσουμε τι βρίσκουν τα παιδιά στην λατρεία της μηχανής, του αυτοκινήτου, της συνεχούς βόλτας, της εξόδου από την αγχωτική καθημερινότητα

Β. Να μιλήσουμε στα παιδιά για την πρόταση της Εκκλησίας να παλεύουν τα προβλήματά τους με υπευθυνότητα και να χαίρονται ό,τι τους δίνεται από το Θεό και την εποχή μας, χωρίς να τα θεοποιούν

Το Διθέσιο

(Μουσική Ν. Αντύπας, στίχοι Λ. Νικολακοπούλου, τραγούδι Άλκηστις Πρωτοψάλτη, από τον δίσκο Σαν ηφαίστειο που ξυπνά)

Ακριβό μου διθέσιο, καλό μου αμάξι

που περνάς απ’  τα’ απαίσιο ξυστά

Κινητήρα και πλαίσιο στα  ‘χω πειράξει

Για να τη βγεις πιο μπροστά

Τη στιγμή που σ’  αγόραζα για να τριπάρω,

το κενό μου εξαγόραζα δειλά

Την καρδούλα που χώριζα ίσως να πάρω

σ’  άλλη ζωή, πιο καλά

Μην με πας απ’  το σπίτι, τ’ ακούς, στο Θεό να με πας

Μυρωδιά καταλύτη, εσύ μοναχά μ’  αγαπάς

Α ρε χρόνε  αλήτη π’ ανθρώπους κι αγάπες σκορπάς

Μη με φέρνετε σπίτι – τ’  ακούς Κάπου αλλού να με πας

Στον λευκό σου αερόσακο θα ξαγρυπνήσω

μ’ αφημένο το πρόσωπο σκοπιά

Σ’  ένα πάρκινγκ απρόσωπο θ’  αποφασίσω

 ποιον εαυτό θα ‘χω πια.

Θα γυαλίζουν οι ζάντες σου με το φεγγάρι

Δοκιμή στις αβάντες σου μικρό

Το μηδέν στο διακόσια μας  ποιος θα το πάρει

 μ’  όλη τη γη στο φτερό;

Μην με πας απ’ το σπίτι…

Ερμηνευτικά σχόλια

Ακριβό μου διθέσιο: ένα πολύ δυνατό τραγούδι, το οποίο μας βοηθά να προβληματιστούμε πάνω στο αίσθημα της φυγής από την πραγματικότητα, που είναι σήμα κατατεθέν της εποχής μας, ιδίως για τους νέους ανθρώπους. Αυτοκίνητα, μοτοσικλέτες, Φόρμουλα 1, τηλεοπτικές διαφημίσεις, εφημερίδες, περιοδικά, μιλούν για τα τροχοφόρα που αποτελούν προέκταση του εαυτού μας. Ιδίως γι’ αυτούς που έχουν τη δυνατότητα να αγοράζουν ακριβά μοντέλα, τα τροχοφόρα αποτελούν τον ίδιο τον εαυτό τους. Αλλά κι όσοι δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα για τέτοιες αγορές, δεν παύουν να ονειρεύονται τέτοιες επιδείξεις

Καλό μου αμάξι: το αμάξι αυτό είναι γεμάτο από όλα τα αξεσουάρ που το κάνουν πλούσιο, γρήγορο, κατάλληλο για όποια επίδειξη, μοντέρνο, με τον αερόσακο, τον καταλύτη, τις ζάντες του, με δυνατό κινητήρα, διθέσιο, έχει τα πάντα που το κάνουν κάτι ξεχωριστό, πειραγμένο για να τρέχει πιο πολύ

Το κενό μου εξαγόραζα δειλά: Το αμάξι ταυτίζεται με όσα έχουμε, ο άνθρωπος σήμερα είναι ό,τι έχει, ό,τι φορά, ό,τι φαίνεται, ακόμα και στις ανθρώπινες σχέσεις, ακόμα και στην αγάπη. Κι επειδή αυτό δεν φέρνει ευτυχία, ο άνθρωπος εξαγοράζει το κενό του με ό,τι φαίνεται, με την επίδειξη, το τρέξιμο, την φυγή τελικά, χωρίς και πάλι να βρίσκει λύση

Μυρωδιά καταλύτη εσύ μοναχά μ’ αγαπάς: Παρά τα όσα έχουμε, τελικά ζούμε την απόλυτη μοναξιά. Το αμάξι μας αγαπά γιατί δεν έχει αισθήματα, δεν μπορεί να μας πληγώσει, δεν το φοβόμαστε και δεν μας φοβάται. Γι’ αυτό οι άνθρωποι αγαπούν σήμερα τα αυτοκίνητα, τα μηχανάκια, τους θορύβους, τις εξατμίσεις, τους υπολογιστές, ακριβώς γιατί τίποτε απ’ αυτά δεν τους πληγώνουν. Ακόμα και στις καφετέριες, οι νέοι πηγαίνουν για να κάνουν παρέα μέσα στους ήχους της μουσικής, συζητούν χωρίς νόημα αλλά με πολύ κουτσομπολιό, για να μην ακούν το κενό που πολλές φορές νιώθουνε

Ποιον εαυτό θα ‘χω πια: αυτό είναι το μεγάλο πρόβλημα για τους νέους. Ποιος είναι τελικά ο εαυτός τους, τι θέλουν από τους άλλους, τι μπορούν να προσφέρουν στην κοινωνία. Γιατί κάνουν καταλήψεις ή αδιαφορούν για το σχολείο, για τη ζωή, γιατί ενώ δεν μπορούν εύκολα να κουβεντιάσουν τους αρέσει ν’  ακούν; Ίσως γιατί δεν έχουν αποφασίσει ποιον εαυτό θα ’χουν πια και δεν παίρνουν τη ζωή στα χέρια τους. Αντίθετα, καθημερινά αναλώνονται σε μικροκαβγάδες και μικροενασχολήσεις χωρίς ουσία. Η ταχύτητα και η φυγή αποτελούν προσπεράσεις του κομβικού ερωτήματος της προσωπικής ταυτότητας

Α ρε χρόνε αλήτη που ανθρώπους κι αγάπες σκορπάς: Πολλές φορές νιώθουμε αδύναμοι μπροστά στο χρόνο που περνά και μας κάνει να συνειδητοποιούμε ότι οι άνθρωποι με τους οποίους σχετιζόμαστε και οι αγάπες που νομίζουμε ότι ζούμε δεν χαρακτηρίζονται από γνησιότητα, θυσία, ωριμότητα  συνειδητοποιούμε  ο άλλος τι είναι και τότε τρομάζουμε μπροστά του, τον απορρίπτουμε και πάμε γι’  άλλες πολιτείες. Τι γίνεται όμως όταν τρομάξουμε με τον εαυτό μας;

Στο Θεό να με πας: Στην Εκκλησία διασώζεται η γνησιότητα των ανθρώπινων σχέσεων που συνίσταται στην ανοχή στις αδυναμίες του άλλου, που δίνει προτεραιότητα όχι στο «έχειν», αλλά στο «είναι». Ο άνθρωπος της Εκκλησίας δεν μπορεί να είναι κλεισμένος στον εαυτό του, αλλά ψάχνει να βρει το Θεό στο πρόσωπο του Άλλου, με λογική και ωριμότητα, ανοχή και διάθεση προσφοράς. «Μονάχα όσα έδωσες, αυτά για πάντα είναι δικά σου», λέει ένα άλλο τραγούδι. Ο άνθρωπος δεν διαλέγει τότε την φυγή με τα τροχοφόρα ως επιστροφή στον ουρανό δια του θανάτου, αλλά επιστρέφει ολόκληρος, ως ψυχοσωματική ύπαρξη στον αληθινό Θεό, κατανοώντας ότι μόνο Εκείνος τον αγαπά. Γιατί αν δεν αγαπήσεις το Θεό, δεν μπορείς να αγαπήσεις τον συνάνθρωπο ούτε τον εαυτό σου. Και όλη αυτή η αγάπη βιώνεται δια της επιστροφής στην Εκκλησία

Συμπεράσματα – Ερωτήσεις

1.  Μια μηχανή κι ένα αυτοκίνητο, εκτός από μέσα εξυπηρέτησης για το σχολείο, το πανεπιστήμιο, τη δουλειά, είναι και μέσα που μας κάνουν να εξαγοράζομε τα κενά μας. Τα τροχοφόρα εμπνέουν τους νέους, χωρίς να το καταλαβαίνουν, γιατί τους δίνουν την αίσθηση της ταχύτητας, της φυγής, της απομάκρυνσης από το το άγχος της ζωής

2. Παράλληλα, η μηχανή, το αυτοκίνητο, ο υπολογιστής,τα καλά ρούχα, η διασκέδαση που μπορούμε να εξαγοράσουμε, μας κάνουν να αισθανόμαστε κάποιοι, να βρίσκουμε ένα πρόσωπο, να έχουμε ταυτότητα. Σημασία άλλωστε σήμερα έχει «ό,τι έχεις», όχι «ό,τι είσαι». Γι’ αυτό εντυπωσιάζουμε τους άλλους, γι’ αυτό έχουμε επιτυχίες στις σχέσεις μας μαζί τους, γι’ αυτό γινόμαστε αποδεκτοί. Μας προσέχουν και αισθανόμαστε ότι μπορούν να μας αγαπήσουν

3. Το πιο δύσκολο είναι να υποτάξουμε το χρόνο, που σκορπά ανθρώπους κι αγάπες.  Εκεί, στο χωρισμό, στην αίσθηση της ματαιότητας, στην προδοσία και την εγκατάλειψη το μέσο επίδειξης και ταυτότητας είναι αυτό μόνο που μας αγαπά, γιατί είναι ακίνδυνο. Αν μας πάει στο Θεό, δηλαδή μπορέσουμε δια της φυγής να ξεπεράσουμε την ψευτιά στην οποία ζούμε, θα ήταν σπουδαίο. Αυτό σημαίνει ότι μέσα από τη φυγή θα ψάξουμε τον εαυτό μας

4. Η Εκκλησία μιλά για την αγάπη στο Θεό και τον συνάνθρωπο, που ανοίγει δρόμους για να καταλάβουμε ποιοι είμαστε. Όταν δεν κρατάς για τον εαυτό σου αυτό που έχεις (άλλωστε ο Θεός ή σου το έδωσε ή επέτρεψε να το έχεις), τότε αρχίζεις να βρίσκεις το πραγματικό σου πρόσωπο. Όταν μοιράζεσαι τη ζωή σου, τα αισθήματά σου, τις ιδέες σου, τα όνειρά σου, ακόμη και τις αμαρτίες σου, τότε σπάει η μοναξιά σου.

5. Η φυγή μπορεί να είναι προσωρινή λύση, αν δεν συνοδεύεται από μοίρασμα της ζωής. Μπορεί όμως να γίνει αφορμή για δημιουργία, αν συνοδεύεται από ησυχία, προβληματισμό, σκύψιμο στον εαυτό μας. Γι’ αυτό και οι όποιες διακοπές, εκδρομές, βόλτες είναι σπουδαίο να έχουν και λίγη συζήτηση για τη ζωή μας

6.  Στην αναζήτηση του εαυτού μας βοηθά η καλή μουσική, η μελέτη και πρωτίστως, η προσευχή

7. Στην εφηβεία που βρισκόμαστε ποιες είναι οι προτεραιότητές μας, ποιοι είναι οι στόχοι μας;

8. Σε ποια βάση κινείται ο κόσμος μας, ο πολιτισμός μας, η κοινωνία μας; Μας ενδιαφέρει ο άλλος ή είμαστε ευχαριστημένοι με το να περνάμε εμείς καλά;

9. Η όποια φυγή μαρτυρεί δίψα γι’ αγάπη και ζωή. Αξίζει να το ψάξουμε στο άγχος του διαβάσματος και στην καθοδήγηση της ζωής από τα ΜΜΕ;

Βοηθητικό κείμενο

«Έλεγε ο αββάς Πέτρος για τον αββά Μακάριο: Πήγε κάποτε σε έναν αναχωρητή και τον βρήκε άρρωστο. Τον ρώτησε τι θα προτιμούσε να του φέρει να φάει, γιατί τίποτε δεν υπήρχε στο κελλί. Κι όταν του είπε «παστέλι», δεν δίστασε ο καρτερόψυχος εκείνος άνδρας να πάει ως την Αλεξάνδρεια και να το φέρει στον ανήμπορο αδελφό. Και το θαυμαστό: δεν το έμαθε κανείς το γεγονός αυτό».

(Ησυχαστήριον «Το Γενέσιον της Θεοτόκου», Μέγα Γεροντικό, τόμος Δ’, σελ. 251)

Πηγή