Σχολιασμός επιλεγμένων πηγών από το βιβλίο της Μεσαιωνικής και Νεότερης Ιστορίας (Σελίδες 7-44)

ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ ΕΠΙΛΕΓΜΕΝΩΝ ΠΗΓΩΝ ΑΠΟ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΗΣ ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗΣ ΚΑΙ ΝΕΟΤΕΡΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

ΣΕΛΙΔΕΣ 7-44

1.Σελ. 9: Η θρησκευτική στάση του Κωνσταντίνου (έναντι των ειδωλολατρών)

Από το κείμενο γίνεται φανερό ότι ο Κωνσταντίνος δεν ήθελε να προσβάλει τους ειδωλολατρικούς πληθυσμούς της αυτοκρατορίας του. Αυτό αποδεικνύεται από τα εξής στοιχεία: α) Βαφτίστηκε χριστιανός μόνο κατά τον τελευταίο χρόνο της ζωής του. β) Διατήρησε το ανώτατο θρησκευτικό αξίωμα της ειδωλολατρικής θρησκείας σε όλη τη διάρκεια της ζωής του. γ) Σεβάστηκε τον περσικό θεό Μίθρα, ο οποίος ταυτιζόταν με τον Ήλιο και τον Απόλλωνα και του οποίου η λατρεία είχε διαδοθεί σε όλη την αυτοκρατορία, αλλά και μεταξύ μελών της οικογένειάς του.

2.Σελ.11: (Ποιο ήταν το) Πρόγραμμα του αντιγερμανικού κόμματος

Τα μέλη του αντιγερμανικού κόμματος στην Κωνσταντινούπολη προτείνουν τα ακόλουθα μέτρα εναντίον των Γερμανών (Γότθων): α) Να μην χρησιμοποιούνται Γερμανοί στο στρατό, αλλά Ρωμαίοι γεωργοί που θα πολεμήσουν για τη γη τους. β) Να ξεσηκωθούν διάφορες ομάδες του λαού, που τώρα δεν ενδιαφέρονται για την τύχη του κράτους: φιλόσοφοι, βιοτέχνες, ο απλός λαός. δ) Οι Βυζαντινοί πρέπει να μάθουν να κερδίζουν τις στρατιωτικές νίκες μόνοι τους, χωρίς τη βοήθεια των βάρβαρων Γερμανών.

3.Σελ. 14: Πώς συμπεριφέρθηκαν Οι Χριστιανοί στα αρχαία μνημεία

Οι Χριστιανοί αρχικά, με την παρακίνηση κάποιων πολύ φανατικών μοναχών, έκαναν τα ακόλουθα εναντίον των ειδωλολατρών: α) έκλεισαν με τη βία τα ιερά των αρχαίων θεών. β) Απαγόρευσαν τη λατρεία προς τιμήν τους (φωτιές-θυσίες, θυμιάματα) γ) Κατέστρεψαν τους ναούς, τα αγάλματα, τους βωμούς. δ) Ανάγκασαν τους ειδωλολάτρες ιερείς να παρακολουθούν αβοήθητοι την καταστροφή ή τους σκότωναν.  

4.Σελ. 17: Ποια πράγματα ζητά ο Γελίμερος από τον Φάρα και για ποιο λόγο τα χρειάζεται;

Ο Γελίμερος ζητά μια κιθάρα, ένα καρβέλι ψωμί και ένα σφουγγάρι. Την κιθάρα την χρειαζόταν, επειδή ήταν καλός κιθαριστής, είχε συνθέσει ένα ωραίο τραγούδι και ήθελε να το εκτελέσει. Το ψωμί το χρειαζόταν, γιατί από τότε που ανέβηκε στο βουνό δεν είχε φάει ψημένο ψωμί. Το σφουγγάρι το χρειαζόταν για να πλύνει το μάτι του που είχε μολυνθεί από φλεγμονή εξαιτίας της απλυσιάς.

5.Σελ. 20: Ποια στοιχεία του κειμένου (Γένεση των θεμάτων και επικράτηση της Ελληνικής) αποδεικνύουν τον σταδιακό εξελληνισμό του βυζαντινού κράτους;

α) Η λατινική αντικαθίσταται από την ελληνική γλώσσα, β) λατινικοί στρατιωτικοί όροι αντικαθίστανται από τους αντίστοιχους ελληνικούς, γ) η ονομασία «θέμα» για τις νέες επαρχίες ήταν ελληνική και συγγένευε με τη λέξη «θέση».

6.Σελ. 27: Πώς χρησιμοποιούσαν οι Βυζαντινοί το υγρό πυρ;

α) Εκτόξευαν με σιφώνια (σωλήνες) το υγρό πυρ από το πλοίο προς τους εχθρούς, β) το εκτόξευαν με χύτρες εναντίον των εχθρικών πλοίων, γ) το έριχναν εναντίον των εχθρών με μικρά αγγεία (χειροσιφώνια) που τα κρατούσαν οι στρατιώτες πίσω από τις ασπίδες τους.

7.Σελ. 30: Τι ζήτησε ο Μαμούν από τους βυζαντινούς αυτοκράτορες, ποια βιβλία του έστειλαν, τι έκανε με αυτά και ποιο ήταν το αποτέλεσμα των προσπαθειών του;

Ο Μαμούν ζήτησε από τους αυτοκράτορες να του στείλουν βιβλία των αρχαίων Ελλήνων, εκείνοι του έστειλαν τόμους του Αριστοτέλη, του Πλάτωνα, του Ιπποκράτη, του Γαληνού, του Ευκλείδη, του Πτολεμαίου κ.ά. Ο Μαμούν έβαλε να τα μεταφράσουν στα Αραβικά, ενθάρρυνε τους υπηκόους του να τα μελετήσουν, με αποτέλεσμα στα χρόνια του να αναπτυχθεί η επιστημονική σκέψη.

8.Σελ. 34: Ποια ήταν τα επιχειρήματα των εικονομάχων;

α) Οι εικόνες είναι είδος ειδωλολατρίας, β) απαγορεύεται η προσκύνηση κατασκευασμάτων των ανθρώπινων χεριών, γ) δεν υπάρχει κάποια παράδοση της Εκκλησίας που να επιτρέπει τη λατρεία των εικόνων, δ) ο Θεός απαγορεύει την προσκύνησή τους.

9.Σελ. 34: Ποια ήταν τα επιχειρήματα των εικονολατρών σύμφωνα με τον Ιωάννη τον Δαμασκηνό;

α) Οι Χριστιανοί λατρεύουν και τιμούν αντικείμενα όπως ο σταυρός και η λόγχη, με τα οποία βασανίστηκε ο Χριστός. Γιατί να μην τιμούν και τις εικόνες που είναι εντελώς αθώες; β) Όταν καταστρέφεται το ξύλο ενός σταυρού ή ενός εικονίσματος, οι πιστοί το πετάν στη φωτιά. Άρα δεν προσκυνούν το υλικό, το ξύλο, αλλά τη μορφή που εικονίζεται.  

10. Σελ. 36: (Λέων ο Φιλόσοφος και Μαγναύρα). Ποιος ήταν ο διευθυντής της Σχολής της Μαγναύρας, ποια μαθήματα διδάσκονταν και από ποιους; Ποια ήταν η δράση του Βάρδα και ποια τα αποτελέσματα αυτής της δράσης;

Διευθυντής της σχολής ήταν ο Λέων ο Φιλόσοφος. Διδάσκονταν η γεωμετρία από το Θεόδωρο, η αστρονομία από το Θεοδήγιο και η γραμματική από τον Κομητά. Ο Βάρδας έδινε χρήματα στη σχολή, επισκεπτόταν συχνά τους μαθητές, για να τους δώσει θάρρος να ασχοληθούν με ό,τι τους ενδιέφερε. Ως αποτέλεσμα η επιστήμη στην εποχή του σημείωσε μεγάλη πρόοδο.

11.Σελ. 36: Σε ποιες επιστήμες ξεχώριζε ο Φώτιος και ποιους συναγωνιζόταν στη γνώση; Ποιες ήταν οι αρετές του;

Ο Φώτιος είχε γνώσεις στη γραμματική, την ποίηση, τη ρητορική, τη φιλοσοφία, την ιατρική και άλλες επιστήμες, με αποτέλεσμα να συναγωνίζεται στη γνώση όχι μόνο του συγχρόνους του, αλλά και τους ίδιους τους αρχαίους. Οι αρετές του ήταν το ταλέντο, οι σπουδές, ο πλούτος που τον ξόδευε για να αγοράζει βιβλία, η φιλοδοξία να διαβάζει βιβλία, για να αποκτά γνώσεις.

12.Σελ. 39: (Η ανασκευή της θεωρίας των τριών γλωσσών) Ποια επιχειρήματα οι λατίνοι επίσκοποι χρησιμοποίησαν εναντίον του Κωνσταντίνου/Κύριλλου για τη μετάφραση της Αγίας Γραφής στη σλαβική γλώσσα και πώς τους απάντησε εκείνος;

Τα επιχειρήματα των λατίνων επισκόπων ήταν τα εξής: α) δεν υπήρχε καμιά παράδοση της Εκκλησίας που να δικαιώνει τον Κύριλλο, β) οι μόνες γλώσσες στις οποίες επιτρέπεται να δοξάζεται γραπτά ο Θεός είναι η Ελληνική. η Λατινική και η Εβραϊκή. Ο Κύριλλος τους απάντησε ότι όπως ο Θεός έδωσε τον ήλιο, τον αέρα και τη βροχή σε όλους τους ανθρώπους, έτσι έδωσε και σε κάθε λαό από μια γλώσσα για να τον δοξολογεί. Επομένως οι Σλάβοι έχουν το δικαίωμα να δοξάζουν το Θεό στη δική τους γλώσσα.

13.Σελ. 40: Ποιες αιρετικές απόψεις αποδίδει ο πατριάρχης Φώτιος στη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία;

1) Η πρακτική της νηστείας του Σαββάτου, 2) η συντόμευση της Σαρακοστής κατά μια εβδομάδα, 3) η απαγόρευση στους ιερείς να παντρεύονται, 4) η άποψη ότι μόνο οι επίσκοποι μπορούν να τελούν το μυστήριο του χρίσματος, 5) η θεωρία της διπλής εκπόρευσης του Αγίου Πνεύματος (και από τον Πατέρα και από τον Υιό).

14.Σελ. 41: (Επιστολή του Φωκά στον χαλίφη): Ποια είναι τα σχέδια του Νικηφόρου Φωκά μετά τις πρώτες νίκες του εναντίον των Αράβων;

Ο Νικηφόρος Φωκάς ισχυρίζεται ότι σχεδιάζει σύντομα να καταλάβει την Αντιόχεια στη Συρία, την Αίγυπτο και τα πλούτη της και στη συνέχεια να κατακτήσει Ανατολή και Δύση, για να διαδώσει τον Χριστιανισμό.

15.Σελ. 41: (Η προσωπικότητα του Βασιλείου) Ποιες ενέργειες έκανε ο Βασίλειος πριν ξεκινήσει τις εκστρατείες του και ποια ήταν η κυριότερη πολεμική αρετή του;

Ο Βασίλειος α) καθάρισε το κράτος από τους βαρβάρους, β) κυριάρχησε στο εσωτερικό του κράτους, γ) περιόρισε τη δύναμη της αριστοκρατίας, δ) δημιούργησε μια ομάδα ικανών και έμπιστων συνεργατών. Η κυριότερη πολεμική αρετή του ήταν το πείσμα του να πετύχει τον σκοπό που είχε θέσει, πολεμώντας ανεξάρτητα από τις καιρικές συνθήκες.

16.Σελ. 44: Τι έκανε ο Ρώσος τσάρος Βλαδίμηρος για να πείσει τους Βυζαντινούς να του στείλουν ως νύφη την αδερφή του αυτοκράτορα και πώς αντέδρασαν οι Βυζαντινοί;

Ο Βλαδίμηρος κατέλαβε την βυζαντινή πόλη Χερσώνα και απειλούσε ότι θα καταστρέψει την Κωνσταντινούπολη. Οι Βυζαντινοί δέχτηκαν να στείλουν την Άννα, με την προϋπόθεση ο Βλαδίμηρος να βαφτιστεί χριστιανός, κάτι που ο Ρώσος τσάρος αποδέχτηκε.

Πηγή: http://diavatagirgenis.blogspot.gr/2013/12/7-44.html