Μας χρειάζεται δικτατορία; (Άγγελος Τερζάκης)

Μου έχει τύχει πάμπολλες φορές σε συζήτηση να ακούω κάποιον να λέει, όταν οι διαπιστώσεις φαίνονται να φτάνουν σε αδιέξοδο: «Μωρέ εμάς μας χρειάζεται δικτατορία!…» και δυο – τρεις άλλοι γύρω να συμφωνούν κουνώντας επιδοκιμαστικά τα κεφάλια τους. Τότε κάτι μαραίνεται μέσα μου με κυριεύει αθυμία. Όχι γιατί οι άνθρωποι αυτοί βρίσκονται, κατά τη γνώμη μου, σε πλάνη. Αλλά γιατί βλέπω πόσο εύκολα απεμπολούν οι άνθρωποι τις ελευθερίες τους, τα ευγενέστερα δικαιώματά τους, ό,τι με τόσο αγώνα έχει κατακτηθεί στο βάθος της ιστορίας, με τόσο αίμα. Και πόσο πρόθυμοι είναι είναι να την ανταλλάξουν με μια αβασάνιστη, κοντόθωρη αμεριμνησία που δεν τους εξασφαλίζει –όπως νομίζουν- τα κεκτημένα αλλά τους δίνει την ψευδαίσθηση πως τα εξασφαλίζει.

Για να γίνει ένας λαός άξιος της δημοκρατίας πρέπει να πάψει πρώτα να πιστεύει στο χωροφύλακα. Να βλέπει σε αυτόν το σύμβολο της εξουσίας και όχι την ενσάρκωσή της. Να μην τον κρίνει απαραίτητο σε κάθε του βήμα, επιτηρητή και παιδαγωγό. Ένας λαός άξιος της δημοκρατίας δίνει εξετάσεις καθημερινά όχι μόνο μπροστά στην κάλπη.

Δίνει εξετάσεις στα πιο μικρά πράγματα της καθημερινής ζωής: σέβεται τη θέση του στην «ουρά», προσέχει να μην ενοχλεί το διπλανό του, πιστεύει πως έχει πρώτα καθήκοντα και έπειτα δικαιώματα. Η κοινωνική αγωγή είναι βασική προϋπόθεση της δημοκρατίας. Όταν ακούω τους παραπάνω κυρίους να λένε πως τους χρειάζεται δικτατορία, χαμογελώ μέσα μου, παρ’ όλη μου την αθυμία, γιατί συλλογίζομαι πως δεν το καταλαβαίνουν τι λένε πραγματικά: ότι τους λείπει η αγωγή. Πως μπορεί να νοηθεί δημοκρατία δίχως το σεβασμό του διπλανού σου;

Άγγελος Τερζάκης, Προσανατολισμός στον Αιώνα